 |
| Γιάννης Κολιός- Statement- Από τη σειρά Παρισινή Κομούνα |
ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΟΥΝΕΝΗ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΥΠΙΔΗΣ, Ανατολικά της Ζανζιβάρης, εκδόσεις Εμπειρία εκδοτική, σελ. 208
Στην τρίτη πεζογραφική του κατάθεση, ο συγγραφέας, σκηνοθέτης του κινηματογράφου και δοκιμιογράφος Γιώργος Καρυπίδης, εστιάζει το ενδιαφέρον του στη ματαιότητα της αναζήτησης της επιστροφής ενός ανήσυχου και διαρκώς περιηγούμενου ανθρώπου σε κάποιες συμβατικές -πραγματικές και συνειδησιακές- σταθερές. Γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο, το μυθιστόρημα αποτελείται από παράλληλες και εκ πρώτης όψεως μη συναντώμενες αφηγήσεις, πηγάζουσες από τη μνήμη του ήρωα, πραγματική ή/και τροφοδοτούμενη από την Ιστορία και τον μύθο. Οι μνημονικές ροές εντάσσονται σε σειρές ομότιτλων κεφαλαίων, που εναλλάσσονται με δική τους διακεκριμένη αρίθμηση και χωρίς σταθερή περιοδικότητα στην πορεία της αφήγησης. Πρόκειται για ένα ιδιότυπο «παζλ εν κινήσει», η συνοχή του οποίου δεν βασίζεται στην ύπαρξη των απαραίτητων για τη σύνδεση των κομματιών προκατασκευασμένων «εγκοπών» του καθενός, αλλά στην ασάφεια, την ευμεταβλητότητα ή και τη (σκόπιμη) ανυπαρξία τους.
Σε μια ασυνεχή πορεία πυρετικού στοχασμού, στην οποία η συνειδητή ανάκληση γεγονότων εναλλάσσεται με εκτοξεύσεις θραυσμάτων του ασυνείδητου, το φανταστικό διεισδύει ακατάπαυστα στην έννοια του πραγματικού, που με τη σειρά του αντεπιδρά παλλόμενο μέσα στην ανήσυχη σκέψη της διαρκούς εσωτερικής και εξωτερικής περιήγησης του ήρωα. Το συγχρονικό και διαχρονικό ταξίδι -κυριολεκτικό, συνειδησιακό, ιστορικό, μυθικό, πολιτικό, αυτογνωστικό και ετερογνωστικό- συναντά κορυφώσεις, απώλειες και επανευρέσεις προσανατολισμών, γειώσεις, σύντομες στάσεις και απρόσμενες επανεκκινήσεις, μέσα σε μια διαρκώς εναλλασσόμενη πραγματικότητα, στο πλαίσιο της οποίας τα όρια που χωρίζουν το πραγματικό από το φανταστικό είναι αντικειμενικώς ρευστά και υποκειμενικώς δυσερεύνητα, ακυρώνοντας εν τοις όροις την οποιαδήποτε δυνατότητα επιστροφής σε μια συμβατική «ομαλότητα». «Πού επιστρέφεις όταν έχεις υπάρξει ναύτης του Μαγγελάνου, όταν έχεις συναναστραφεί τα πρόσωπα της νυχτερινής περιπόλου του Ρέμπραντ, όταν έχεις αναμετρηθεί με τον Μεγάλο Βασιλέα στη μέση μιας έρημης σκακιέρας, ενώ έχεις χαράξει το όνομά σου στον πιο παλιό πόλεμο του κόσμου; Κι όταν όλα αυτά τα αφηγείσαι σε κάποια Ρωξάνη, που τίποτα άλλο δεν μαρτυρά την ύπαρξή της παρά την αγωνία σου να τη βρεις - τότε πού επιστρέφεις;», αναρωτιέται ο συγγραφέας, μέσω του ήρωα. Και απαντά, ευλόγως: «Όταν η πραγματικότητα είναι πια μια θνητή χαρτογράφηση, δεν σου μένει παρά να επιστρέψεις τον μύθο σου, εκεί που ξέρεις πως οι καρχαρίες τρώνε ακόμα και τον θάνατο. Εκεί. Ανατολικά της Ζανζιβάρης». Τουτέστιν, η καβαφική ερμηνεία της γοητείας του ταξιδιού, διευρύνεται στον νου του ταξιδεύοντος ως απόλυτη -γοητευτική αλλά και βασανιστική ταυτόχρονα- κυριαρχία του ταξιδιού απέναντι σε έναν μη ποθούμενο τελικό προορισμό: ο τελευταίος, εν προκειμένω, περιορίζεται στο αβαθές και στερούμενο κυμάτων λιμάνι ενός από καιρό απολεσθέντος «οικείου κόσμου», που το μόνο το οποίο θα μπορούσε να εγγυηθεί θα ήταν η ψευδής ανακούφιση που προσφέρει ένας θάνατος που ενυπάρχει ήδη εν ζωή, όπως αυτός της ζωντανής-νεκρής μητέρας του ήρωα, η οποία δεν είναι πλέον τίποτα περισσότερο από «μια σκιά που περισσεύει από τον Άδη», δίπλα σε «ένα πτώμα αιωνίως άθαφτο», αυτό του νεκρού από καιρό πατέρα.
Συνεπής και διαρκώς ανήσυχος εκφραστής της πεζογραφικής και εικαστικής μοντερνιστικής έκφρασης, ο Γιώργος Καρυπίδης εκδιπλώνει το ταλέντο και την ευρηματικότητά του δημιουργώντας ένα πρωτότυπο μυθιστόρημα με στοιχεία κινηματογραφικής -κάποτε μυθοπλαστικής και άλλοτε οιονεί ντοκιμαντερίστικης- έκφρασης, που συνομιλεί με μια μακρά παράδοση, με αφετηρίες της τον Θερβάντες και την περιηγητική πεζογραφία, με «περάσματά» της τον σουρεαλισμό και τις τεχνικές της συνειδησιακής ροής, και προορισμό της τη δημιουργική συνομιλία με τις ανήσυχες και καινοτόμες αφηγηματικές καταθέσεις των καιρών μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου