22/5/11

Προς παιδιά και ενήλικες

ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΤΣΟΥΠΡΟΥ

Ε. Ε. ΚΑΜΜΙΝΓΚΣ, Παραμύθια, μετάφραση Ροδούλα Παππά, σχέδια Πάολο Γκέτσι, εκδόσεις Νεφέλη, σελ. 61
«το ξωτικό πετάχτηκε απ’ το τραπέζι μ’ ένα πιάτο φως στο ένα του χέρι κι ένα ποτήρι σιωπή στο άλλο (γιατί πάντα έτρωγε φως και σιωπή για πρωινό)»

Ο προερχόμενος από τις Η.Π.Α πολύ σημαντικός ποιητής e. e. cummings (έτσι επέμενε να υπογράφει ο Edward Estlin Cummings, 1894-1962) τοποθετείται από τον M. H. Abrams μεταξύ των ποιητών εκείνων οι οποίοι δέχτηκαν την τεράστια επίδραση που άσκησαν σε Αγγλία, Ευρώπη και Η.Π.Α. οι τεχνικές των Γάλλων συμβολιστών, όπου τα, συχνά, “ιδιωτικά” ή “προσωπικά” σύμβολα χαρακτηρίζονταν από πλούτο υπαινιγμών και όχι από την σαφήνεια της σημασίας· στην ανωτέρω λαμπρή χορεία θα συναντήσουμε και τους Arthur Symons, Ernest Dowson, W. B. Yeats, Ezra Pound, Dylan Thomas, Hart Crane, Wallace Stevens, Stefan George, Rainer Maria Rilke.


Η ιδιαίτερη περίπτωση του e. e. cummings, πάντως, αν και εντάσσεται στην αξιοσημείωτη μοντέρνα περίοδο τού συμβολισμού, κατά τις δεκαετίες μετά τον Α′ Παγκόσμιο Πόλεμο, παρουσιάζει κάποια “αξιοπερίεργα” χαρακτηριστικά, τα οποία έχουν να κάνουν με τις εμφανείς οπτικές υπoδείξεις που χρησιμοποίησε (ποικιλία στη διάταξη, στα ενδιάμεσα διαστήματα και στο μήκος των λέξεων, των φράσεων και των στίχων) προκειμένου να κατευθύνει την ταχύτητα, τις παύσεις και τους χρωματισμούς της ανάγνωσης. Ήταν από τους ποιητές που πράγματι κατόρθωσαν να δείξουν τι μπορεί να πετύχει ο στίχος όταν απελευθερώνεται από τους περιορισμούς της κανονικής στιχουργίας και του επαναληπτικού ρυθμού.
 Στο ανά χείρας βιβλίο, ωστόσο, δεν πρόκειται για ποίηση αλλά για κείμενα πεζά, τυπικά απευθυνόμενα στην κόρη ή στον εγγονό του (πολύ πριν αυτό γίνει συρμός), αλλά ουσιαστικά ανταποκρινόμενα σε μια φιλοσοφική τοποθέτηση παρόμοια με εκείνη της ποίησής του: λιτότητα μέσων (ζωής και έκφρασης), λατρεία της φύσης για αυτό που είναι, απέχθεια για το σκοτάδι που φέρνουν μαζί τους οι άνθρωποι. Η έξοχη εικονογράφηση, δε, από τον Πάολο Γκέτσι, ειδικά για την ελληνική έκδοση, θυμίζει τα σχέδια με τα οποία συνόδευε ο ίδιος ο SaintExupéry τον Μικρό Πρίγκιπά του. Εξάλλου, τα κείμενα του cummings, τα τρία από τα οποία προηγούνται κατά 20 περίπου χρόνια του Μικρού Πρίγκιπα, συνομιλούν θαυμαστά με αυτόν τον τελευταίο, έτσι όπως μόνον οι πηγαίες λογοτεχνικές καταθέσεις μπορούν να το κατορθώσουν. Όσο για την μετάφραση της Ροδούλας Παππά, από τις λεπτομέρειες μπορεί να συναγάγει κανείς την ακρίβεια αλλά και την ευρηματικότητά της.
Το βιβλίο προτείνεται, κυρίως, στους ενηλίκους, οι οποίοι, άλλωστε, έχουν πλέον στην διάθεσή τους, από τις ίδιες εκδόσεις, και το E. E. Cummings, [μόνο με την άνοιξη] 44 ποιήματα, επιλογή – μετάφραση – επίμετρο – χρονολόγιο: Βασίλης Αμανατίδης (δίγλωσση έκδοση). Από αυτό το τελευταίο επιλέγουμε εδώ το 44ο στην σειρά ποίημα, προερχόμενο από τα 164 αδημοσίευτα μέχρι τότε ποιήματα που εκδόθηκαν το 1983, με τον τίτλο Καιταλοιπά (Etcetera): «αν αυτός ο ανόητος πεθάνει/ ένας που τη ζωή/ αγαπά ας του αφήσει/ μέσα στην αριστερή παλάμη/ ένα λουλούδι που/ η δόξα του ποτέ από/ κανέναν νου δεν/ διδάχτηκε πώς ν’ ανθίσει».

Η Σταυρούλα Γ. Τσούπρου είναι διδάκτωρ Φιλολογίας

Δεν υπάρχουν σχόλια: