ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΓΟΥΔΕΛΗ
Γιατί, θέλοντας να γράψω για την πόλη που γεννήθηκα με αφορμή μία ταινία γι' αυτήν, ανακαλώ στη μνήμη μου τον Μάγο της Αθήνας και όχι κάποια από τις νεότερες -ας δεχθούμε: ανώτερες- φιλμικές ηθογραφίες για το άστυ αυτό; Επειδή, λέω στον εαυτό μου, ότι εκείνη η βουβή, ανεκδιήγητη παραγωγή του 1931, (που την υπέγραφε ένας "σαλός" εκ Παρισίων, ο ηθοποιός Αχιλλέας Μαδράς), μια πανηγυριώτικη ανθυπο-Χαλιμά με διασαλευμένο κλίμα, είναι η πιο αντιπροσωπευτική αναφορά στο πνεύμα της Αθήνας, όπως το έζησα από τη δεκαετία του '50 μέχρι σήμερα.
Μετά από τόσες καταιγιστικές επιθέσεις στο τοπίο μπροστά μου μέσα σ' αυτά τα χρόνια, το βλέμμα μου είναι έτοιμο πλέον να τοποθετήσει στη θέση κάθε αντικειμένου ένα παράλογο είδωλο. Καλύτερα: είναι προετοιμασμένο να αποδεχθεί την πιο αφύσικη συνθήκη και εξαλλαγή του τοπίου, εσωτερικού και άλλου, που θα μπορούσε να έχει προκύψει από τη βούληση (κακόγουστων) δυνάμεων, όπως στο φιλμ του Μαδρά.
Το νήμα που ενώνει τη μυθολογία του Μάγου της Αθήνας με τις σύγχρονες συνειδήσεις των περισσότερων μας δεν αφορά μόνο το συμβολικό μέρος σε επίπεδο ...σουρεαλιστικού σκηνικού, αλλά και το ιδεολογικό: ο Μαδράς πιστεύει, όπως κι εμείς, ότι ο χώρος επιδέχεται οποιαδήποτε χειρονομία τσαρλατανισμού: με τη μορφή εξορκισμών απέναντι σε αόρατες και ανεξέλεγκτες καταστάσεις, που τον απειλούν. Οι χρόνιες πυρπολήσεις του πρασίνου και οι ανάλογες τσιμεντοποιήσεις μοιάζουν με την άμυνα ενός παράφρονα, που γράφει μαγικούς κύκλους γύρω του για να προστατευθεί από φανταστικούς κινδύνους. Όπως ο Μαδράς σώζει τις απαχθείσες κορασίδες από τους κακούς πειρατές, έτσι και οι επιγενόμενοι βρίσκουν "ηρωικές" λύσεις στα προβλήματα που τους δημιούργησαν οι ανάγκες της αισθητικής.
Είναι άδικο να χρεώνουμε τους συναθηναίους με το βάρος της απόλαυσης από τη διάθεση αλλαγής του τοπίου, ασχέτως του εάν κάποτε κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος με την ανάγκη των νεόπλουτων να αντικαθιστούν συχνότατα την επίπλωσή τους. Αυτοί πιστεύουν στη γοργή μεταμόρφωση των πάντων: στην καταστροφή όσων τους θυμίζουν την ξενότητά τους απέναντι σε μια πόλη με Ακρόπολη και ίχνη αστισμού.
Στη Ιταλία οργανώθηκε πριν από πέντε χρόνια μια έκθεση φωτογραφίας με θέμα την πόλη ως σκηνογραφία μέσα στο χρόνο. Τα εκθέματα έδειχναν, σε παράλληλο μοντάζ, τοποθεσίες της Ρώμης (των μεταπολεμικών δεκαετιών και του σήμερα), που είχαν χρησιμοποιηθεί ως τόποι γυρίσματος ταινιών. Λοιπόν: ελάχιστα, να μην πω μηδαμινά, στοιχεία του περιβάλλοντος είχαν αλλάξει με το πέρασμα του χρόνου. Φυσικά, το αθηναïκό τοπίο της εποχής του Μαδρά εξωτερικά δεν θυμίζει ούτε κατά διάνοια το σημερινό. Όμως, για να το επαναλάβω, η παράνοια της φιλμικής αισθητικής δίνει το μέτρο κατανόησης της διαταραγμένης συμπεριφοράς των σύγχρονων "αστών", οι οποίοι με τις ευλογίες, λες, μιας οιονεί αντιψυχιατρικής θεωρίας κινούνται ασύδοτοι στα δικά τους καρέ: ενός φιλμ που ξετυλίγεται ασυνάρτητο και σχιζοφρενικό.
Ο Τάσος Γουδέλης είναι πεζογράφος και κριτικός κινηματογράφου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου