ΟΜΑΡ ΠΕΡΕΘ

Άποψη εγκατάστασης έκθεσης της Χρύσας Ρωμανού Η αναζήτηση της ευτυχίας για όσους περισσότερους γίνεται. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν

Το όνομά μου είναι «άνθρωπος» και το επώνυμό μου «ποιητής»

 

Συνέντευξη και μετάφραση στα ελληνικά: Αντιγόνη Κατσαδήμα

 

−Πώς θα προσδιορίζατε την ποίησή σας; Είναι πολιτική, με κοινωνικοπολιτικά κριτήρια, ή δεν θα έπρεπε να διακρίνουμε είδη ποίησης;

−Προσδιορίζω την ποίησή μου ως λαϊκή, υπό την αυστηρή έννοια και όχι ως είδος ή ύφος, αλλά ως πρώτο υλικό που πρωτογεννιέται από τη γη και τον κόσμο, ο οποίος επιστρέφει στις ποικίλες μορφές της. Έργα όπως είναι η Οδύσσεια, η Θεία Κωμωδία, ο Ρωμαίος και Ιουλιέτα είναι δείγματα λαϊκής ποίησης, όπως επίσης είναι η κουβανέζικη ρούμπα, το τάνγκο ή τα ρεμπέτικα, για να μη μιλήσουμε για το φλαμένκο και το αντίπαλο «δέος», το πιο «καλτ», το Ρομανθέρο Χιτάνο του Φεδερίκο Γκαρσία Λόρκα. Η ποίηση είναι αρχαιότερη και πιο παλιά από την πολιτική και από τις κοινωνικές φόρμουλες, οι οποίες βασίζονται στο πείραμα με το όνομα «πολιτισμοποίηση». Λαική ποίηση σημαίνει να επιστρέφεις στην αρχή, στην καταγωγή.

 

−Γιατί δεν χρησιμοποιήσατε το επώνυμο Γκεβάρα; [σ.σ. είναι γιος του Τσε Γκεβάρα]

−Γκεβάρα δεν είναι το επώνυμό μου. Ένα επώνυμο δεν καθορίζει ένα ανθρώπινο ον να αξίζει αυτό το όνομα. Το όνομά μου είναι «άνθρωπος» και το επώνυμό μου «ποιητής».

 

−Πώς ήταν οι γονείς σας σε σχέση με την ανατροφή και τη στήριξη στην κλίση σας προς την ποίηση;

−Ήταν η μητέρα μας αυτή που μας μεγάλωσε προς αυτήν την κατεύθυνση, προπάντων για να είμαστε ολοκληρωμένοι άνθρωποι. Ιδιωτικά, και η ίδια αγαπούσε την ποίηση, διάβαζε ποίηση, έγραφε στίχους χωρίς να το προβάλει και να ζητά τιμές. Επίσης, τραγουδούσε πολύ καλά. Πολύ πραγματίστρια, δεν έλειπε τίποτε από τα απαραίτητα, μήτε τροφή μήτε βιβλία. Κι όταν η αδελφή μου αποφάσισε να σπουδάσει μουσική, ακριβώς όπως όταν εγώ αφοσιώθηκα στην ποίηση, εκείνη μας έδωσε όλη της τη στήριξη και κατανόηση. Ωστόσο, θα έλεγα ότι πολύ πιο σημαντικό στην ποιητική μας ή στην όποια μόρφωσή μας στάθηκε η επιμονή της να σκεφτόμαστε με καθαρό μυαλό και να μην σκύβουμε το κεφάλι ποτέ μπροστά στην κάθε επίσημη εξουσία όσο δυνατή κι αν ήταν. Η εξουσία ή έρχεται από τη γνώση ή δεν είναι απόλυτη εξουσία. 

 

−Πώς η παιδική ηλικία και μετά η εφηβεία συνέβαλαν στη μεταγενέστερη ζωή του ποιητή, σε βάθος χρόνου;

−Η παιδική ηλικία και η εφηβεία δεν είναι μόνο στο παρελθόν, αποτελούν και μέρος του παρόντος εάν και εφόσον γίνεται εφικτό να τις επικαιροποιούμε. Δεν είναι μόνο σκίτσα αυτού του οποίου υπήρξαμε ή μπορέσαμε να γίνουμε, αλλά και αυτού που είμαστε και μπορούμε να γίνουμε.

 

−Έχετε «επιρροές» από ποιητές ή δεν συμφωνείτε με αυτήν την κληρονομιά στην οποία οφείλουμε πολλά;

−Βρίσκομαι υπό την επιρροή πολλών ποιητών, ίσως όλων, και το ίδιο ισχύει για τους μουσικούς, τους ζωγράφους, τους ανθρώπους και τα φαινόμενα ποικίλου τύπου. Στην ποίηση, ο χρόνος είναι σταθερός κι αν κινείται, δεν συμβαίνει προς μία μόνο κατεύθυνση αλλά προς πολλές και ταυτόχρονες κατευθύνσεις. Ένα άτομο, ποιητής ή μη, περιτριγυρίζεται από ένα πλήθος «εαυτών». Πρόκειται για ένα γενετικό αντί για αμιγώς πολιτισμικό ζήτημα. Γι’ αυτό, τεχνικά μιλώντας, προτιμώ τον όρο «συνέπειες». Η ταυτοχρονία είναι ένα θεμέλιο της ποιητικής τέχνης.

 

−Υπάρχει μια ποιητική συλλογή σας ή ποιήματα που τώρα θα θέλατε να τροποποιήσετε;

−Κάθε γραπτό, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, είναι πρώτο υλικό. Για κάποιον ή για τους άλλους. Καλοδεχούμενες οι τροποποιήσεις, όχι για την απόπειρα της τελειότητας αλλά για την επικαιροποίηση, την ανακύκλωση.

 

−Ποιο και γιατί θα ήταν το ποίημα που θα προτείνατε σε έναν αναγνώστη που ακόμη δεν σας γνωρίζει;

−Δεν ξέρω αν θα ήταν συνετό να προτείνω κάτι στον αναγνώστη. Από την πλευρά μου, θα επεσήμανα ένα τραγούδι, το «Παχαρίτο» [σημαίνει «πουλάκι»].

 

−Οι ευκαιρίες ρέζιντενς, τα φεστιβάλ και οι διεθνείς συναντήσεις προβάλουν το έργο των ποιητών. Ποια δική σας συμμετοχή σας άνοιξε το δρόμο προς το μέλλον;

−Το φεστιβάλ ποίησης στο Μεντεγίν άλλαξε τη ζωή μου όπως και σε πολλούς άλλους.

 

−Τι σκέφτεστε για την αρχαία και τη νέα Ελλάδα;

−Η Ελλάδα είναι η καταγωγή πολλών πραγμάτων. Βρίσκεται στην καταγωγή της σκέψης και της γλώσσας μας, αν και ποτέ δεν ακούσαμε να μας μιλούν για τον Ηράκλειτο μήτε διαβάσαμε το Σοφοκλή και δεν παρατηρήσαμε ένα γλυπτό της Αφροδίτης. Παράλληλα με την καταγωγή, η Ελλάδα χαράσσει ένα πεπρωμένο ελευθερίας ενώπιον θεών και τυράννων.

Για τη νέα Ελλάδα θα πω το ίδιο που λέω για τη χώρα που γεννήθηκα: όλοι οι λαοί, αρχαίοι ή νέοι, χρειάζονται έναν καλύτερο προσδιορισμό.

 

*Ο Ομάρ Πέρεθ (Αβάνα 1964) έρχεται στην Ελλάδα στο πλαίσιο του 10ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών του Κύκλου Ποιητών. Θα διαβάσει στην έναρξη του φεστιβάλ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών την Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου στις 8 το βράδυ και την Τετάρτη 25 Σεπτεμβρίου στις 8 το βράδυ, στο βιβλιοπωλείο Ζάτοπεκ, Π. Τσαλδάρη 209 στην Καλλιθέα.

 

 

 

Ελέφαντας

 

Όταν στη ζωή δεν μπορείς να πετύχεις αυτό που εσύ λαχταράς

αλυσοδεμένος από αυτό που απορρίπτεις ή προτιμάς,

δεν μπορείς να συγκρατηθείς, δεν μπορείς να έχεις ηρεμία,

άσε το βοριά να βυθίσει την ψυχή σου στη θαλασσί πορεία.

 

Από την καράφα που γεμίζει το ξέφρενό σου πνεύμα

Οι σκέψεις ρέουν ασταμάτητα έως το ύστατο νεύμα,

Δύσκολο να δεχτείς πως όλα κάνουν πλάνο λογισμό

Και το βουνό να μιμηθείς, εάν θέλεις διαλογισμό.

 

Πάμε στα βουνά, πάμε από ‘κει,

Πάμε που σε περιμένουν, μην το σκέφτεσαι άλλο.

 

Αν μια μέρα φτάσει στα χέρια σου ένας θησαυρός

Σκέψου πως από την πιο πενιχρή ύλη γίνεται χρυσός.

Δεν πρέπει να τον απορρίψεις μήτε να νιώσεις χαράς κουρνιαχτό

Αυτός ο θησαυρός είσαι εσύ, έχε τον στο στήθος σου για φυλαχτό.

 

Το δρομολόγιο μιας απλής ζωής είναι συνεχές πολύ

Ξετυλίγεται με ένα μόνο ρυθμό ελέφαντα,

Ένα πόδι στη γη και τ’ άλλο στο κενό

Μην αποθαρρύνεσαι, χόρεψε με το ενώ, ρυθμό μου.

 

Πάμε στα βουνά, πάμε από ’κει,

Πάμε που σε περιμένουν, μην το σκέφτεσαι άλλο.

 

 

*Σημειώσεις σχετικά με το τελικό αποτέλεσμα, περί ρυθμού και ήχων: Στον τέταρτο στίχο επιλέχτηκε η θαλασσί πορεία αντί θάλασσα. Στον έκτο στίχο επιλέχτηκε το ύστατο νεύμα αντί για το τίποτα. Στον όγδοο έγινε αντιστροφή. Στον 13^ο, αντί για ικανοποίηση, επιλέχτηκε χαράς κουρνιαχτό. Στον 18^ο, έγινε η προσθήκη ενώ, για να δέσει με τον ήχο από το κενό.

Α.Κ.