Ταξιδεύοντας

Της Διονυσίας Κούτση*
 
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΙΩΑΝΝΟΥ, Ταξίδι στο φούρνο, διηγήματα, Εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 189

Η ανά χείρας συλλογή διηγημάτων είναι το πρώτο βιβλίο της Χριστίνας Ιωάννου. Όπως μας προϊδεάζει ο τίτλος του, το βιβλίο πράγματι «ταξιδεύει» τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες. Ακόμα περισσότερο, μέσα από το βιβλίο αυτό, οι αναγνώστες/τριες έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε πολλά διαφορετικά ταξίδια. Θα προσπαθήσω να αναφέρω μερικά από τα ταξίδια και τις ταξιδιωτικές εμπειρίες που αποκόμισα διαβάζοντας το.
Αρχικά, καθώς πρόκειται για το πρώτο συγγραφικό ταξίδι της συγγραφέως, μπορεί κανείς να εντοπίσει τον χειμαρρώδη ενθουσιασμό και ίσως τη ριψοκίνδυνη τόλμη της νεοφώτιστης περιηγήτριας. Ωστόσο, προκαλεί ευχάριστη έκπληξη το γεγονός ότι το ταξίδι αυτό γίνεται με συγγραφική πειθαρχία, οργάνωση και συστηματικότητα, που έχουν ως αποτέλεσμα ένα καλοδουλεμένο κείμενο με μεστωμένη γραφή και ολοκληρωμένες ιδέες.
Ένα ακόμα στοιχείο της ταξιδιωτικής εμπειρίας που συνιστά η συγκεκριμένη συλλογή είναι ότι τα διηγήματα κινούνται από την αλληγορία και τον σουρεαλισμό στη νατουραλιστική απεικόνιση, καθιστώντας αδύνατη την ταξινόμηση του έργου σ’ ένα συγκεκριμένο λογοτεχνικό ρεύμα. Το χαρακτηριστικό αυτό προσδίδει ένα στοιχείο έκπληξης και ίσως να προκαλεί μια διέγερση στους αναγνώστες/τριες, καθώς σε κάθε ένα από τα διηγήματα αναγκάζονται να τοποθετήσουν το έργο, αλλά και εν τέλει να αναμετρηθούν και οι ίδιοι/ες με το συμβολικό και το πραγματικό της αφήγησης.
Οι προορισμοί που επιλέγει η συγγραφέας για τα ταξίδια της είναι διαφορετικοί μεταξύ των διηγημάτων, αλλά και εντός του κάθε διηγήματος. Άλλοτε επιλέγει ταξίδια στον χρόνο, άλλοτε ταξίδια στην ελληνική επικράτεια, άλλοτε ταξίδια στον κόσμο, και άλλοτε ταξίδια στον εαυτό και την προσωπική ιστορία των πρωταγωνιστών. Ο πλουραλισμός αυτός επιτρέπει στο έργο, αφενός, να ξεφύγει από την γραμμικότητα του παρόντος χώρου και χρόνου και, αφετέρου, να αναπτυχθεί σε εύρος και βάθος, εμπλουτίζοντας με αυτόν τον τρόπο την αναγνωστική εμπειρία.
Σ’ ένα τέτοιο ταξίδι με πολλαπλούς προορισμούς, αναμένεται να συναντήσει κανείς πολλές διαφορετικές φυλές. Πράγματι, στο βιβλίο αυτό, η συγγραφέας υιοθετεί μια τολμηρή αφηγηματική πολυφωνία, δίνοντας σχεδόν πάντα φωνή σε άτομα που ανήκουν σε μειονότητες, στους αδύναμους, στους περιθωριοποιημένους: φτωχοί, γυναίκες, λοάτκι, σεξεργάτριες, μετανάστριες, ψυχικά ασθενείς. Μέσα από αυτές τις διαφορετικές αφηγηματικές φωνές αναδύεται μια ανεπιτήδευτη διαθεματικότητα, η οποία καθιστά το έργο σύγχρονο και επίκαιρο. Ταυτόχρονα, ως αυθεντική κοσμοπολίτισσα, η συγγραφέας τολμά να μιλήσει, μέσω των αφηγηματικών προσώπων, τη γλώσσα των φυλών, ακόμα και αν η ίδια απέχει πολύ από το ιστορικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό συγκείμενο, ένα εγχείρημα άκρως ριψοκίνδυνο που, ωστόσο, τη δικαιώνει και την καταξιώνει εκ του αποτελέσματος.
Τι είναι λοιπόν, τελικά,  «το ταξίδι στο φούρνο»; Είναι ένα ταξίδι στον χρόνο, στην ιστορία, στον πολιτισμό, στην τάξη, στον φανερό και τον αφανή εαυτό, στο διαγενεακό στίγμα που φέρει κάθε άτομο, στο πραγματικό και το συμβολικό βάρος των αφηγήσεων των ανθρώπων. Μέσα απ’ αυτό το έργο η συγγραφέας, ίσως άθελα της, αναπαριστά με έναν λογοτεχνικό τρόπο, ένα άλλο ταξίδι, στο οποίο έχει ήδη μια μεγάλη εμπειρία, το ταξίδι της ψυχοθεραπείας.

*Η Διονυσία  Κούτση είναι ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια

Αλέκος Λεβίδης, Πανδημία, 2020, μικτή τεχνική, 165 x 115 εκ.