Κλωτσιές με δωδεκάποντα...

Του Θεοδόση Γκελτή*

ΜΑΡΙΑ ΜΑΖΗ, Κλωτσιές με δωδεκάποντα. Η ανάδυση ενός συλλογικού Εμείς μετά τη δολοφονία του Ζακ/ της Ζάκι, εκδόσεις Ψηφίδες, Θεσσαλονίκη 2023, σελ. 144
 
Το Κλωτσιές με δωδεκάποντα της Μαρίας Μάζη συνιστά μια απόπειρα χαρτογράφησης ενός συλλογικού «εμείς» της ΛΟΑΚΤΙ κοινότητας, που σφυρηλατήθηκε μέσα από τη δημόσια έκφραση και πολιτικοποίηση του πένθους για τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου, τον Σεπτέμβριο του 2018. Η Μαρία Μάζη διερευνά τις διαφορετικές αφηγήσεις, αντιστάσεις και λόγους που αρθρώθηκαν με αφορμή τη βίαιη δολοφονία του Ζακ.
Μολονότι η συγγραφέας παραδέχεται αφετηριακά την ύπαρξη μιας κάποιας «κοινότητας», αναγνωρίζει τα πολλά και συχνά αλληλοαποκλειόμενα ρεύματα που τη διατέμνουν.
Η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου ανακίνησε συναισθήματα στα ΛΟΑΤΚΙ υποκείμενα, παρήγαγε αντιστάσεις, λειτούργησε ως καταλύτης στην έκφραση ενός αντιρρητικού λόγου προς τις ετερο/ομοκανονικότητες. Η δολοφονία του γνωστού ακτιβιστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα επιτάχυνε την ανάδυση κινηματικών «εμείς» ως αντίσταση στην ετεροκανονικότητα που νοηματοδοτεί συγκεκριμένες ανθρώπινες ζωές και υπάρξεις ως «ανάξιες».
Η έρευνα στηρίζεται στην κριτική ανάλυση λόγου από τις συνεντεύξεις των συμμετεχόντων ατόμων στο συλλογικό εγχείρημα «Faster than Light», στο οποίο συμμετείχε η ερευνήτρια. Η Μάζη διάβασε τις εικόνες, τα συνθήματα και τα στένσιλ στον δημόσιο χώρο ως αφηγήσεις και προσπάθησε να αναδείξει τις ιστορίες που ειπώθηκαν. Μέσα από μια έρευνα αναστοχαστική, η συγγραφέας, έχοντας επίγνωση της θεσιακότητάς της ως ενεργού κινηματικού υποκειμένου και ως ερευνήτριας, προσπάθησε να συνομιλήσει με την κοινότητά της και να μεταφράσει σε κείμενο τα συναισθήματα, τις μνήμες και τις ιστορίες της. Μέσα στο βιβλίο της αναδεικνύει την ένταση, αλλά και τον πλούτο που παράγει η διασταύρωση των πολλαπλών ταυτοτήτων του ερευνητικού υποκειμένου.
Ο όρος «ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα» και «ΛΟΑΤΚΙ χώρος» εξετάζονται μέσα από τη σκοπιά των ίδιων των κινηματικών υποκειμένων στον χρονότοπο της Αθήνας, στον απόηχο της δολοφονίας του Ζακ. Η επιλογή αυτή δίνει την ευκαιρία να αναδειχθεί η ρευστότητα και η πολυσημία ενός όρου. Έτσι, άλλοτε η κοινότητα γίνεται αντιληπτή από τους πληροφορητές της ερευνήτριας ως μια καταστατικά διαθεματική και πολιτικά αιχμηρή κινηματική ομάδα, άλλοτε ως δημογραφική κατηγορία, άλλοτε ως πολιτική οντότητα, άλλοτε ως πόρος ενδυνάμωσης μέσα από την αίσθηση του «ανήκειν». Η ανάλυση των λόγων των συνομιλητών της Μάζη φέρνει στον προσκήνιο το γεγονός ότι οι όροι «κοινότητα» και «χώρος» δεν είναι κάτι δεδομένο, δεν είναι υποστασιοποιημένες και αυθύπαρκτες κατηγορίες. Τελικά, η συγγραφέας καταλήγει στο ότι «αν ήταν απαραίτητος ένας ορισμός της ελληνικής ΛΟΑΤ(Κ)Ι κοινότητας, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για τη ρευστότητα και την ποικιλία του, πολύ πιο εύκολα από το να προσπαθήσουμε να τον τακτοποιήσουμε».
Συγκολλητική ουσία, πάντως, μιας χρονικά και χωρικά εντοπισμένης αποκρυστάλλωσης της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας ήταν η δημόσια βίωση και έκφραση του πένθους για τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου. Η έκφραση αυτή έγινε με όρους πολιτικής ανυπακοής απέναντι στο κυρίαρχο αφήγημα για το ποια σώματα «αξίζουν» το πένθος. Η δολοφονία του Ζακ λειτούργησε ως μαγνήτης που έλκυσε προσωρινά ετερογενή τμήματα πολιτικών υποκειμένων: από τις πιο θεσμικές ομάδες με τον «μετριοπαθή» δημόσιο λόγο μέχρι άτομα από χώρους του κουήρ, της αναρχίας, της αριστεράς και του φεμινισμού.
Πρόκειται για μια συνομιλία ομάδων, για μια συγχώνευση λόγων, συνθημάτων και κινηματικών σκευών που φευγαλέα περπάτησαν τα ίδια μονοπάτια και απαίτησαν «κλωτσιές με δωδεκάποντα να βάλετε μυαλό».
 
* Ο Θεοδόσης Γκελτής είναι εκπαιδευτικός

Χρύσα Ρωμανού, Reportage, 1965, κολάζ σε καμβά, 65 x 50 εκ., Συλλογή Ειρήνης Παναγοπούλου