Η Έπη Πρωτονοτάριου (1933-2020) και η Αίθουσα Τέχνης Δεσμός

Η Έπη Πρωτονοταρίου το 1977. Φωτ. Θόδωρος

ΑΦΙΕΡΩΜΑ 

 

Η Έπη Πρωτονοταρίου γεννήθηκε στον Πειραιά το 1933 και μεγάλωσε στην Κυψέλη. Σπούδασε ζωγραφική στην ΑΣΚΤ (1951- 1957), στο εργαστήριο του Γιάννη Μόραλη, πλάι σε μια σειρά από τους πλέον καταξιωμένους μετέπειτα καλλιτέχνες στην Ελλάδα, με τους οποίους συνδέθηκε όχι μόνο επαγγελματικά αλλά και με βαθιά φιλία. Δίδαξε στη σχολή Αηδονοπούλου αφήνοντας πίσω της σπουδαίο παιδαγωγικό έργο, ενώ παράλληλα συνεργάστηκε και με την άλλοτε δασκάλα της και ζωγράφο Ελένη Θεοχάρη-Περάκη για το κουκλοθέατρο «Ο Μπάρμπα-Μυτούσης» δίνοντας τη φωνή της στον χαρακτήρα του Κλούβιου. Το 1967 γνώρισε τον Μάνο Παυλίδη και το 1971 ίδρυσαν από κοινού την «Αίθουσα Επικοινωνίας Δεσμός» που μετεξελίχτηκε σύντομα σε «Αίθουσα Τέχνης Δεσμός». Για 22 χρόνια στον «Δεσμό» φιλοξενήθηκαν οι πλέον νεότερες, πειραματικές και πρωτοποριακές τάσεις της τέχνης της εποχής, δίνοντας βήμα με τόλμη, συνέπεια και σταθερότητα σε καταξιωμένους όσο και σε ανερχόμενους καλλιτέχνες. Ήταν από τις πρώτες –αν όχι η πρώτη– εκείνες αίθουσες τέχνης που με συστηματικό και «προγραμματικό» τρόπο εισήγαγαν και παρουσίασαν στην Ελλάδα εννοιολογικά έργα, performances και εγκαταστάσεις. Πέρα από την εμπορική τους διάσταση, οι εκθέσεις του «Δεσμού» πλαισιωνόταν από μια σειρά ομιλιών, παρουσιάσεων, ανοιχτών συζητήσεων και διαλέξεων, που ως κύριο στόχο είχαν την ανάδειξη και τη διάδοση των νεωτερικών θέσεων στα ελληνικά εικαστικά πράγματα, την ανάπτυξη της ερευνητικής διάστασης της τέχνης, όσο και την παρέμβαση στα κύρια ζητήματα και αιτήματα του καλλιτεχνικού χώρου. Στον χώρο του «Δεσμού», για παράδειγμα, πραγματοποιήθηκε το 1977 ο κύκλος εκδηλώσεων με τίτλο «Υποθέσεις για ένα Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης», που έθεσε καίρια το ζήτημα της ίδρυσης ενός μουσείου που θα υποστηρίζει την σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή. Χαρακτηριστικό είναι επίσης το γεγονός πως μεγάλο μέρος των έργων της συλλογής του σημερινού Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης πρωτοπαρουσιάστηκε στον «Δεσμό». Μετά το 1993, όταν ο «Δεσμός» σταμάτησε τη λειτουργία του, η Έπη Πρωτονοταρίου δεν έπαψε να συνδράμει έμπρακτα κάθε δραστηριότητα που εξυπηρετούσε τους παραπάνω σκοπούς. Η Έπη Πρωτονοταρίου έφυγε από τη ζωή την παραμονή των Χριστουγέννων. Η δράση και η προσφορά της αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της ιστορίας της σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα, καθορίζοντας στον μέγιστο βαθμό την πορεία και την εξέλιξή της.

Κ.Χ.