Η μάσκα covid-19

Τις φορούσαμε πάντα, και παντού, τόσο ενσωματωμένες πάνω μας που έχουμε πειστεί πως είμαστε η μάσκα μας. Παραβλέπουμε πως το «προνόμιο» της επιφατικότητας που μας εξασφαλίζει, παραμορφώνει και την ατομική αντίληψη ως προς την αντικειμενική προσέγγιση της πραγματικότητας. Κι ενώ η χρήση της είναι συνυφασμένη κυρίως με το μετασχηματισμό και την απενοχοποίηση των πραγμάτων, εκτείνεται σε πολλές ακόμη εκφάνσεις της ανθρώπινης δράσης. Τη βρίσκουμε στην τέχνη, την παράδοση, τη θρησκεία, σε χειρωνακτικές εργασίες, στην ιατρική, στην αισθητική, στον αθλητισμό, στην ψυχαγωγία, ενίοτε δε και ως εργαλείο παραβατικότητας, προκειμένου να αποφύγουν τον εντοπισμό και τη σύλληψη άτομα με αποκλίνουσες συμπεριφορές. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, η αξιοποίησή της είναι υποκειμενική απόφαση κι αυτόβουλη ενέργεια. Μάλλον, ήταν μέχρι σήμερα!

Πρόσφατα, ανακοινώθηκε επισήμως πως η Πολιτεία, διά νόμου, επιβάλλει ως υποχρεωτική την ένδυση του προσώπου μας με προσωπείο, για τη σωτηρία ημών και των άλλων από τον covid-19. Βαρύ το ηθικοσυναισθηματικό φορτίο των λέξεων που συνοδεύουν το νόμο, βαρύ και το αντίτιμο που προβλέπεται για τις περιπτώσεις απειθαρχίας. Από ’δω, λοιπόν, ξεκινά μια καινούργια ενότητα στην ιστορία της μάσκας, που αποκτά διαστάσεις κοινωνικού φαινομένου, παγκόσμιας εμβέλειας, και, ως συνήθως, μεταθέτει τη συζήτηση στα επουσιώδη για να συγκαλυφθούν εντέχνως, μέσω της «ατομικής ευθύνης», τα αληθινά και διαχρονικά, ανίατα τραύματα των «δημοκρατικών κοινωνιών».

Η μάσκα, αίφνης, διχοτομεί το κοινωνικό σώμα σ’ αυτούς που πιστεύουν την ύπαρξη του covid-19 και σ’ εκείνους που την αρνούνται,  διαχωρίζει τους πολίτες σε νομοταγείς και ανυπάκουους, περιορίζει την επαναστατικότητα του κόσμου στην απόρριψή της, γίνεται αναγκαίο καταναλωτικό αγαθό, υποχρεωτικά επιλεγόμενο και, φευ, εμφιλοχωρεί στις προσταγές της μόδας, για να πνιγεί ο πόνος μας στο βάλτο της ματαιοδοξίας μας.

Αλλά, πίσω από τη μάσκα «της σωτηρίας του κόσμου» κρύβεται η ανεπάρκεια της Πολιτείας να αντιμετωπίσει το εκάστοτε απροσδόκητο γεγονός, αποσιωπάται η δυσλειτουργία των θεμελιωδών δημοκρατικών θεσμών, του κράτους, της παιδείας, της υγείας, της κοινωνικής πρόνοιας, εξωραΐζεται η υποκρισία πολιτών και πολιτικών, που αλληλοσπαράζονται προκειμένου να αποποιηθεί ο καθένας τις ευθύνες του, διογκώνεται η οικονομική κατάρρευση, που νομιμοποιεί την απόλυση, την εκμετάλλευση των εργαζομένων, την απονεύρωση των επιχειρήσεων, τη στασιμότητα του εμπορίου, αμβλύνεται και εξαφανίζεται ο έλεγχος της κερδοσκοπίας των φαρμακοβιομηχανιών και συναφών οργανισμών, που αξιοποιούν το φόβο και την ολιγωρία στο πεδίο της αισχροκέρδειας, διογκώνεται, συνεπώς, η κάθε είδους υφισταμένη παθογένεια και εκκολάπτονται νέες, αναμενόμενες ως επιπτώσεις της εισβολής του covid-19.

Ευτυχώς που, τουλάχιστον αυτή τη φορά γνωρίζουμε τον ένοχο! Μόνο που είναι αόρατος, κι εμείς, για να πολεμήσουμε τον εχθρό μας, πρέπει να τον βλέπουμε... Έως τότε, ας μείνουμε ακίνητοι, διαιρεμένοι ανθρωπιστές, με κομμένη την ανάσα, με κρυμμένα τα πρόσωπα, ησυχασμένοι από τα προστατευτικά μέτρα της Πολιτείας, ευχαριστημένοι για την πειθαρχία μας σ’ αυτά, και πάνω απ’ όλα αλλότριοι, διότι ανθρωπισμός στις μέρες μας σημαινει «κρατάτε τις αποστάσεις».

Βάλαμε τις μάσκες μας και πέσανε οι μάσκες, αλλά πώς να το καταλάβουμε, πώς να το κοινωνήσουμε, αφού αναχαιτίσαμε τις αισθήσεις μας και η φωνή μας, κάτω απ’ τη μάσκα, ακούγεται άναρθρη και αποκρουστική;

ΞΑΝΘΙΠΗ ΑΝΤΩΝΟΒΑΡΔΑΚΗ

φιλόλογος και ζωγράφος

Άγγελος Αντωνόπουλος, Αντικείμενα από το παρελθόν, 2020, πορσελάνη, λάτεχ και μέταλλο