Σε χρόνο αποσυνάγωγο

ΤΗΣ ΧΡΥΣΑΣ ΦΑΝΤΗ

ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ, Ο βιωμένος χρόνος, μικρές ιστορίες, Εκδόσεις ΑΩ, σελ. 120

Σαράντα τέσσερα αυτοτελή κείμενα χωρισμένα σε έξι ενότητες (περισσότερα από είκοσι πρωτοπρόσωπα, μερικά στο δεύτερο ενικό ή πληθυντικό της απεύθυνσης και τα υπόλοιπα τριτοπρόσωπα) συν άλλα πέντε ολιγόλεκτα ─μεταξύ ποιητικής πρόζας και σύντομου δοκιμίου−, απαρτίζουν τη συλλογή.  Αφηγήματα με έντονο το στοιχείο της αινιγματικότητας, κάποια περισσότερο αναλυτικά και (έμμεσα ή άμεσα) αυτοβιογραφικά, εμβαπτισμένα στην κολυμπήθρα ενός εξομολογητικού και χαμηλόφωνου στοχασμού, σκέψεις, διερωτήσεις, αμφιβολίες, συμπεράσματα που απορρέουν ή έπονται κάποιας εικόνας ή της ίδιας της εξιστόρησης − η τελευταία, σε μια πρωτότυπη μείξη ρεαλισμού, μαγικού ρεαλισμού, λυρισμού και αλληγορίας.

Κείμενα κυρίως ψυχογραφικά, συγγενικά ως προς το ύφος, ποικίλα ως προς την έκταση και το θέμα. Η μνήμη, η νοσταλγία, το σώμα που πάσχει, ο έρωτας και η αφή που σαν τη στιγμή ποτέ δεν ξεχνά ακόμα κι όταν εμείς την ξεχνάμε, η μουσική, η ζωγραφική, η ποίηση, η τέχνη γενικότερα και η σχέση της ανάμεσα στον δημιουργό και τον αποδέκτη, και άλλα με νύξεις και προεκτάσεις κοινωνικές, θέματα που επανέρχονται από ενότητα σε ενότητα κλείνοντας κύκλους και ανοίγοντας άλλους, λέξεις που επαναλαμβάνονται σαν μοτίβα από ιστορία σε ιστορία («το βίωμα», «αβίωτος», «η στιγμή»), παιχνίδια του λόγου (μια άηχη και γεμάτη ήχους σιωπή, ένα εύηχο σπίτι σε έναν άηχο τόπο, ο άηχος τυπωμένος πόνος κ.α.)

Στο «Γυναίκα μια γκρίζα μέρα», μια νέα μητέρα θυμάται τη μορφή της δικής της (μητέρας) και σε μια κίνηση διττής σημασίας (μίμησης μα και απελευθέρωσης) πετάει και αυτή τα παπούτσια της στην πρωινή ομίχλη μιας ακρογιαλιάς ─κείμενο αξιοπρόσεκτο για τη σύλληψη και την επιτυχή ελλειπτικότητα στη γραφή─ ενώ στο «η άτακτη σκέψη» μια άλλη γυναίκα (που όμως θα μπορούσε να είναι η ίδια εκείνη γυναίκα σε μια προηγούμενη ή μεταγενέστερη φάση της) θα βγει στον δρόμο σε κατάσταση πλήρους σύγχυσης.

Ενδιαμέσως, στο «Ψέμα», σε  αντίστιξη με τα προαναφερθέντα,  μια τρίτη, άγνωστο από ποια αιτία σπρωγμένη, θα επιχειρήσει μια μάλλον μοιραία αιώρηση πάνω στο σκοινί της μπουγάδας της σαν «μια ακροβασία στα ίχνη όλων των ατίθασων απονενοημένων», ενώ στο «ένας κόσμος κλειστός», ένας άντρας βυθισμένος στο δικό του αδιέξοδο θα προτιμήσει να σβήσει αργά, έγκλειστος μέσα σε ένα δωμάτιο με αποκλειστική του θέα τη θάλασσα.

Άξια μνείας και τα τρυφερά και άρτια σε απόδοση: α) «τέσσερα λεπτά», με την πληροφορία «σανίδες είκοσι εκατοστά πάνω από το έδαφος» να μας αποκαλύπτει πόσο αστείες ήταν οι φοβίες ύψους της αφηγήτριας β)«σκοτεινός θάλαμος» με την αφήγηση να επαναφέρει το θέμα της σημασίας της «στιγμής» ακόμα κι όταν αυτή έχει από την γέννησή της απολέσει την πολυχρωμία της και έχει παραδοθεί στο βάρος αρνητικών συγκυριών και στοχασμών «ίσως γιατί εκεί τελικά, στη σκοτεινή πλευρά, συντελούνται τα θαύματα» γ)τα συγκλονιστικά στην «κρυφή»  επικοινωνία τους: «μόνον έτσι ο έρωτας» και «μικρή συνωμοσία», με τη μελαγχολία της φράσης «κι εκείνο το πάντοτε πόσο παράταιρο ήταν» να θέτει σε αμφιβολία την απάθεια και τον ρεαλισμό που κρύβει η έννοια της συνωμοσίας, εξίσου αξιοπρόσεκτα τα «Εμμονή με την αφή», «Η ποίηση πάλι», «Ο μέσα χρόνος», «Η κατάθεση», και το πικρά παιγνιώδες «Ο χρόνος που τελειώνει»∙  Ιδιαίτερο «το χαμόγελο» με την καταληκτική διαπίστωση «ο μέσα κόσμος δεν ενδιαφέρεται για τέτοιες λεπτομέρειες», ξεχωριστό «Το πριν» (ένα από τα καλύτερα της συλλογής), και τα:  «Θολό τοπίο», «μήνυμα» (στο ίδιο μήκος κύματος με το ιλαροτραγικό «Άηχος τόπος» της πρώτης ενότητας), «Συνυπολογισμός», «Ο προσωπικός χρόνος», «Το άλλο φεγγάρι», «Οι τολμηροί», όλα με γερούς αρμούς, καλοσχεδιασμένη δομή και  γραφή ώριμη.  

Η Χρύσα Φάντη είναι συγγραφέας