Μεσογειακό νουάρ

ΤΗΣ ΒΙΒΗΣ ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ

Πάνος Κοκκινιάς, Βόλακας, 2015, εκτύπωση ψεκασμού μελάνης, ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Xippas Gallery, Paris

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΑΖΑΡΙΑΔΗΣ, Το μοτίβο του δολοφόνου, εκδόσεις Γαβριηλίδης, σελ. 465

Η αστυνόμος Τρύπη και η ολιγομελής ομάδα της (μία από τις τρεις που διαθέτει το Τμήμα Εγκλημάτων κατά της Ζωής της ελληνικής αστυνομίας, το γνωστό μας παλιά ως Ανθρωποκτονιών) την οποία αποτελούν οι έμπειροι Μπρίνης και Ντονάς, οι νεαροί Φούκουρας και Μόραλης, ο πολύπειρος ιατροδικαστής Κουρούτσος και δευτερευόντως ένας ψυχολόγος/profiler και μερικά ακόμα πρόσωπα, περιφερειακά κινούμενα σε σχέση με την βασική ομάδα, έρχονται για τα καλά αντιμέτωποι με τον πρώτο από μια σειρά δυσεπίλυτων, όπως θα φανεί στην συνέχεια, φόνων, που εμφανίζουν το ίδιο μοτίβο εκτέλεσης, και οι οποίοι θα γίνονται κάτω από την μύτη της αστυνομίας, στη βουτηγμένη στην κρίση πρωτεύουσά μας, από τον Σεπτέμβριο του 2012 ως το 2014, με διαδηλώσεις και τα συναφή ζόρικα ως φόντο.

Επικεφαλής όλων είναι οι Βεργίνης και Σταυρίδης, ανώτεροι αστυνομικοί, παλιές καραβάνες, τύποι περπατημένοι καλά στην ελληνική, και όχι μόνον, αστυνομική πιάτσα, που ξέρουν πολλά και πολλούς και γενικά κόβει το μυαλό τους και οι οποίοι αφήνουν πρωτοβουλίες στην Τρύπη και την καλύπτουν αν χρειαστεί, ερχόμενοι ακόμα και σε κόντρα με το αρμόδιο υπουργείο, όταν ας πούμε κάποιος ανήξερος από αστυνομική δράση πλην καραξερόλας γενικός γραμματέας πουλάει εξυπνάδες...

Τα στοιχεία που αποκομίζει αυτή η καλά δεμένη μεταξύ της ομάδα, παρ’ όλη τη μιζέρια και τα οικονομικά μας χάλια, κάνοντας άπειρα συντονισμένα τρεχάματα, ενδελεχή έρευνα και σκληρή δουλειά, πίνοντας αμέτρητες κούπες καφέ φίλτρου και φραπέδων, τρώγοντας junk food για να αντέξουν τα ατελείωτα ξενύχτια πάνω σε φακέλους και μπροστά στις οθόνες των υπολογιστών τους, χωρίς πάντως να παραμελεί κανένας τους την προσωπική του ζωή. Όσο μπορεί να έχει, με τέτοια πίεση που τους ασκείται, προκειμένου να βρουν τον ξενόφερτου τύπου serial killer που σκορπάει πανικό στην Αθήνα. Όλα τα στοιχεία οδηγούν στην υπόθεση Καρλή, γνωστή case study που έχει αποτελέσει τον κύριο κορμό αστυνομικών εκπαιδευτικών σεμιναρίων στην Ολλανδία, χώρα την οποία έχει πανικοβάλει, αρχές του 2000, μια σειρά φόνων που μοιάζουν πολύ μ΄ αυτούς της Αθήνας.

Οι Ολλανδοί έχουν εξιχνιάσει με επιτυχία την δική τους δύσκολη υπόθεση, και επειδή ο serial killer, νεκρός πια,αποδείχτηκε ότι ήταν ο Έλληνας μεταπτυχιακός σπουδαστής στο Ρότερνταμ, Αλέξανδρος Καρλής, ένα άτομο ευφυές αλλά με οικογενειακά τραύματα και θέματα να τον στοιχειώνουν από την παιδική του ηλικία,ο φάκελος έχει πάρει το όνομά του.

Η Τρύπη είναι μια ελκυστική γυναίκα, τύπος θα έλεγα μέσης Ελληνίδας, ούτε Αϊνστάιν ούτε "ξανθιά", μια ζωηρή ζωντοχήρα που τροφοδοτεί επιμελώς την σχέση με έναν καλοστεκούμενο άντρα και δεν βάζει σε δεύτερη μοίρα την ερωτική απόλαυση - κάθε άλλο- αλλά καταφέρνει να είναι και καλή μητέρα μιας έφηβης. Ο μπαρόβιος Μπρίνης έχει το δικό του σπέσιαλ ερωτικό νταραβέρι με μια Ουκρανή με την οποία είναι παθιασμένος, αν και δεν του κακοπέφτουν έκτακτα και τυχερά του επαγγέλματος. Οι  Μόραλης και Φούκουρας, οι δυο νεαροί γκατζετάκηδες, έχουν τα δικά τους, και ούτω καθεξής.

Ο συγγραφέας περιγράφει τολμηρά αλλά όχι χυδαία τις ερωτικές ζωές των αστυνόμων μας αλλά και των θυμάτων. εκλαμβάνοντας την ερωτική ένταση σαν μια διέξοδο ψυχικής αποφόρτισης, σε μιαν εποχή που δεν ευνοεί την ειλικρίνεια στις σχέσεις. Εκτός από τους πιεσμένους αστυνομικούς που χρειάζονται μια σχέση/βαλβίδα εκτόνωσης, μια κατάσταση δηλαδή που να μη τους ζορίζει παραπάνω από την δουλειά τους, το ίδιο συμβαίνει και με τα θύματα των φόνων. Η Περσεφόνη Πετρίδου, για παράδειγμα, η γυναίκα που σκοτώνει πρώτη ο serial killer, επιστρέφει σπίτι της μετά από παθιασμένο ραντεβού με τον εραστή της. Η γυναίκα έχει τη μυστική της διέξοδο κινούμενη αθόρυβα, κανείς δεν έχει καταλάβει το παραμικρό, φίλες και οικογένεια. Οι αστυνομικοί της ομάδας, πάσχοντα κι εκείνοι υποκείμενα ενός πάνω κάτω ίδια σκληρού κόσμου, σέβονται αυτή την ιδιωτικότητα και δεν επεμβαίνουν στην εικόνα που είχε η δολοφονημένη γυναίκα στα μάτια του περίγυρού της · άλλωστε, το να την αποκαλύψουν δεν θα έχει καμία θετική συνεισφορά στην εύρεση του δολοφόνου της.

Νοήμονες επομένως, ανθρώπινοι. Νιώθουν τον άλλον· η πώρωση από την τραχύτητα του επαγγέλματος δεν έχει αλλοιώσει την  ανθρωπιά τους.

Η ομάδα της αστυνόμου με εντυπωσιακό τρόπο εντείνει τις έρευνές της και φτάνει σιγά σιγά στον εντοπισμό του δολοφόνου. Η Τρύπη, μετά από τέσσερις σκοτεινούς φόνους συνηθισμένων ανθρώπων, που όλα δείχνουν ότι έτυχαν στο διάβα του δολοφόνου και δεν επιλέχτηκαν, θα πάρει την υπόθεση πάνω της, με θάρρος, πλήρη συνείδηση των δυσκολιών και με κύρια όπλα το κοφτερό μυαλό και την γερή της μνήμη, γιατί είναι αυτή που πρώτη συνδυάζει τα ευρήματα μεταξύ τους και κάνει εκείνο το καίριο σάρωμα που θα φανερώσει τον συνεχιστή του Καρλή. Ο δολοφόνος είναι ακόμα πιο στυγερός από τον μακαρίτη τον Καρλή, διαβολικός, αποφασισμένος να σκοτώσει. Και πιο τρελαμένος επίσης, γιατί όντας θαυμαστής και μιμητής έχει την σπουδή του αλαζόνα, του νεοφώτιστου που θέλει να ξεπεράσει τον δάσκαλό του.

Τον Γρηγόρη Αζαριάδη, που έχει δύο ακόμα αστυνομικά μυθιστορήματα στο ενεργητικό του, δεν ξέρω σε ποιο ακριβώς είδος αστυνομικής λογοτεχνίας πρέπει με σιγουριά να τον κατατάξουμε, διότι ναι μεν θεωρείται γραφιάς της γαλλικής σχολής, επειδή αυτή, από τον χαρισματικό Μανσέτ και μετά, θαρρώ, είναι εκείνη που γίνεται ξεχωριστή κατηγορία, λόγω του έντονου πολιτικοκοινωνικού της προβληματισμού, που τον αναπτύσσει παράλληλα με το αμιγές αστυνομικό κομμάτι της μυθοπλασίας, αναδεικνύοντας και μαζί καταγγέλλοντας αθλιότητες πολιτικοκοινωνικές, που ακόμα κι αν προέρχονται από εκτός Γαλλίας δραματικές καταστάσεις (για παράδειγμα στο μεταμανσετικό "Ελέησόν με" του Γκρανζέ το υλικό έρχεται από την Χιλή) συνθέτουν ένα γερό αφηγηματικό υπόβαθρο, ανεξάρτητα από τον γεωγραφικό τόπο δράσης.

Η αμεσότητα της αφήγησης και η ελληνικότητα των πρωταγωνιστών με κάνει να βλέπω μια νέα, έξυπνου μικτού στυλ γραφή, που προσωπικά την καλωσορίζω με χαρά, γιατί τη βρίσκω σημερινή, πειστική οπωσδήποτε ενδιαφέρουσα, καθώς μου δίνει ένα πλήρες, έξυπνο, φρέσκο και ελληνικό αστυνομικό, που με κρατάει συνεχώς στην ατμόσφαιρά του και λόγω της αισθητικής τής γλώσσας με την οποία διατυπώνεται αλλά και γιατί είναι αφομοιωμένες καλά οι επιρροές του δημιουργού του, όποιες κι αν είναι. Επίσης, γιατί με μέτρο και συνετά ενισχύεται εκεί που πρέπει με τα κλισέ του -δίχως αυτά, κακά τα ψέματα, αστυνομικό της προκοπής δεν γίνεται- ενώ παραμένει λιτό στο διά ταύτα του, ελκυστικό σαν κεντρική ιδέα και τεχνικώς αψεγάδιαστο στην ανάπτυξη, με καλά επινοήματα, όπως η ύπαρξη αποσπασμάτων από ημερολόγια τα οποία καταλαβαίνουμε κάποια στιγμή ότι είναι του Αλέξανδρου Καρλή και ότι έχουν περιέλθει στα χέρια του μιμητή/συνεχιστή του.

Ο Γρηγόρης Αζαριάδης και μερικοί ακόμα συγγραφείς ξαναφέρνουν την ελληνική αστυνομική λογοτεχνία δυναμικά στο προσκήνιο, με μυθιστορήματα μεστά, που κάνουν τον αναγνώστη να θέλει να συνεχίσει με το είδος.

Η Βιβή Γεωργαντοπούλου είναι blogger και δημιουργός της Λέσχης Ανάγνωσης Degas