Η επιστροφή της Αριστεράς

ΤΟΥ ΑΛΚΗ ΡΗΓΟΥ

Ινώ Βαρβαρίτη, Discourse 2011, 57 x 53 εκ., 2012-2013, μολύβι σε χαρτί

                                

Στη μνήμη του Γιάννη Μπανιά

Με τούτο το κείμενο κλείνουμε το αφιέρωμά μας για την «Επιστροφή της Αριστεράς». Είναι σαφές ότι δεν πρόκειται –ούτε είναι δυνατόν άλλωστε– να συνοψιστούν σ’ αυτό οι ιδέες, οι προβληματισμοί, οι φόβοι, οι αγωνίες, οι ελπίδες που κατατέθηκαν, από συντρόφους όλου του φάσματος της ζώσας Αριστεράς. Κυρίως το ανάμεικτο όλων αυτών που μας συνέχουν μπροστά σε μια εξαιρετική πύκνωση του πολιτικού χρόνου, που οδηγεί στο πρωτοφανέρωτο της επικείμενης δυνατότητας, για πρώτη φορά στον κοινωνικό μας σχηματισμό, ανάληψης της Κυβέρνησης από το ενωτικό μας εγχείρημα. Δυνατότητας που λειτουργεί ήδη καταλυτικά στις εγρήγορες συνειδήσεις όλης της Ηπείρου, όπου κάτι νέο και ελπιδοφόρο γεννιέται, σε Νότο αλλά και Βορά.

Το γεγονός δεν είναι απλά προϊόν της πολύπλευρης κρίσης ούτε συγκυριακό φαινόμενο. Είναι αποτέλεσμα του μόχθου και της γειωμένης στο κοινωνικό γίγνεσθαι πολιτικής πράξης, ενός ολόκληρου κόσμου άδολων μαχητών –πολλές φορές λοιδορούμενων ή απαξιωτικά θεωρούμενων– που δεν χάθηκαν στις λεωφόρους του «εκσυγχρονισμού», τα δέλεαρ του κυβερνητισμού, τις ποικιλόμορφες γλυκές γοητείες του κυρίαρχου αστισμού, στις θολές ατραπούς ενός πατριδοκάπηλου εθνικισμού, ή στις …βεβαιότητες των σταδίων ενός αποστεωμένου δογματικού α-μαρξισμού… Που δεν αποδέχτηκαν την Πολιτική Πράξη ως τέχνη του εφικτού αλλά ως το πάθος …του ανέφικτου. Γιατί όπως τονίζει και ο Ινγκράο, «μόνο όταν σκέφτεσαι το ανέφικτο έχεις το μέτρο αυτού που θέλεις να αλλάξεις» .

Η λέξη κλειδί σ’ αυτή την σχέση είναι η λέξη μέτρο. Σ’ αυτό το «μέτρο» άλλωστε κρίθηκαν και κρίνονται παλιές και νέες, δογματικές, ανανεωτικές, ριζοσπαστικές προτάσεις. Μ’ αυτή την έννοια η Αριστερά, δηλαδή αυτή η συγκεκριμένη κατηγορία Αριστερών, ήταν είναι και θα είναι παρούσα, όσο θα υπάρχει εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και κάθε είδους αλλοτριωτικά φαινόμενα ακόμη και στο… εσωτερικό της.

Αυτό το πάθος άλλωστε οδήγησε, μέσα από δύσκολους, αντιφατικούς, πολλές φορές άχαρους, μοναχικούς δρόμους, όχι απλά στην κατανόηση της ανάγκης των καιρών για ενότητα αριστερών πολιτικών υποκειμένων και προσώπων, όλων των ιστορικών αριστερών καταγωγών και ρευμάτων, αλλά σε μια γόνιμη σύνθεση, των νέων ριζοσπαστικών ρευμάτων και αυθόρμητων κινημάτων, με τις θεωρητικές αναζητήσεις ενός αριστερού ευρωκομμουνισμού, για την ταύτιση της ουσίας της Δημοκρατίας με την Αριστερά, τον δημοκρατικό δρόμο προς τον σοσιαλισμό, τον ευρωπαϊκό ουμανιστικό προσανατολισμό, τις αξίες και το ήθος μιας βαθιά ανανεωτικής και ριζοσπαστικής πρότασης ανατροπής, του αντιλογικού και απάνθρωπου υπάρχοντος που δημιουργεί ο Καπιταλιστικός Τρόπος Παραγωγής και οξύνει η ακραία νεοφιλελεύθερη τωρινή του φάση.

Θεωρητικές αναζητήσεις που σύμφωνα με τον Νίκο Πουλαντζά - στο τελευταίο κεφάλαιο του τελευταίου του βιβλίου «Το Κράτος, η Εξουσία και ο Σοσιαλισμός», οδηγούν σε μια πορεία «ριζικού μετασχηματισμού του κράτους, συναρθρώνοντας τη διεύρυνση και το βάθεμα των θεσμών της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και των ελευθεριών (όλων των ελευθεριών χωρίς ιεραρχήσεις και εξαιρέσεις) με την ανάπτυξη μορφών άμεσης δημοκρατίας στη βάση και τη διασπορά αυτοδιαχειριστικών εστιών», καθώς και των αυτόνομων νέων κοινωνικών κινημάτων, όπως συμπλήρωνε ο Αριστόβουλος Μάνεσης.

Δημιουργώντας όρους μιας πλατιάς και σταθερής συμμαχίας κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, που θα υπερβαίνει την αστική πολιτική και τις μικροαστικές νοοτροπίες διαχείρισης μέσω πελατειακών σχέσεων, και νομής της κρατικής μηχανής. Μέσα από την καθημερινή πάλη και ηθική πολιτική στάση, χωρίς λαϊκισμούς και κούφιες ρητορείες, με αδιαπραγμάτευτα τα αριστερά αξιακά προτάγματα, που θα πείθει συνεχώς διευρυνόμενα στρώματα συμπολιτών. Και βέβαια χωρίς αυταπάτες ότι η κατάκτηση της Κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας σημαίνει και αυτόματα διάλυση του αστικού κράτους και Σοσιαλιστική Εξουσία, αλλά και χωρίς η καθημερινή έγνοια και το βάρος της Κυβερνητικής διαχείρισης των συσσωρευμένων προβλημάτων να οδηγεί στη λησμονιά του τελικού σκοπού.

Γιατί όπως τόνιζε από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα η Ρόζα Λούξεμπουργκ, με τις αναλύσεις της οποίας συμφωνούν και ο Πουλαντζάς και ο Μάνεσης που προαναφέραμε:

«Μόνο ο τελικός σοσιαλιστικός σκοπός δίνει στην πάλη […] για τη βελτίωση της κατάστασης των εργαζομένων και για κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, όπως επίσης και στην κοινοβουλευτική πάλη για δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, ένα χαρακτήρα πραγματικά σοσιαλιστικό[…] όλο το μυστικό των ιστορικών ανατροπών μέσω της πολιτικής εξουσίας έγκειται ακριβώς στη μετατροπή των απλών ποσοτικών μεταβολών σε μια καινούργια ποιότητα, συγκεκριμένα στη μεταβολή από μια ιστορική περίοδο, από μια κοινωνική μορφή, σε μια άλλη…».

Ο δρόμος προς αυτόν τον τελικό στόχο είναι μακρύς και ανειρήνευτος, δεν κατακτιέται προφανώς με έφοδο στα όποια χειμερινά ανάκτορα ή με μια νικηφόρα εκλογική αναμέτρηση, όσο αναγκαία και αν είναι αυτή τούτη την ώρα. Αντίθετα απαιτεί, σύμφωνα με τη Λούξεμπουργκ.: «Να καταλάβουμε επιτέλους ότι ο ρόλος του κόμματος βασίζεται στη συνειδητή διεύθυνση της μαζικής πάλης, εναντίον της σημερινής κοινωνίας, μια πάλη που πρέπει να υπολογίζει τις ζωτικές ανάγκες στο εσωτερικό της καπιταλιστικής κοινωνίας. Να καταλάβουμε ότι οι οικονομικοί αγώνες για τα καθημερινά συμφέροντα της εργατικής τάξης, ότι η πάλη για την δημοκρατική μορφή κυβέρνησης είναι μια σχολή…» ουσιαστικής δημοκρατικής προσωπικής, συλλογικής και πολιτικής βίωσης .

Μέσα στην οποία, συνεχίζει η Ρόζα, οφείλουμε να κατανοούμε ότι «η πραγματική ιστορία είναι, όπως και η φύση, πολύ πιο ιδιότροπη και εφευρετική από τη λογική που ταξινομεί και συστηματοποιεί». Να συνειδητοποιήσουμε ότι μόνο «μέσα στην Ιστορία, μέσα στην πάλη μαθαίνουμε πως πρέπει να αγωνιζόμαστε… (Ότι) ο πρώτος κανόνας των πολιτικών μαχητών είναι να βαδίζουν με την εξέλιξη της εποχής τους και αδιάκοπα να παρακολουθούν τις αλλαγές στον κόσμο για να αλλάζουν την στρατηγική τους». Η αντίληψη αυτή προϋποθέτει -όπως έκανε και εκείνη σε όλη της τη ζωή- ανοιχτές κεραίες καρδιάς και μυαλού, ανιδιοτέλεια προσφοράς, συνεχή, ασυμβίβαστη κριτική των επιλογών μας, πέρα από προσωπικές φιλοδοξίες, παραγοντισμούς και εσωκομματικούς μηχανισμούς. Δηλαδή, εσωτερική επαναστατική υπέρβαση της κυρίαρχης, περί πολιτικής, αστικής αντίληψης, καθώς και των καουτσικο-λενινιστικών αντιλήψεων περί πρωτοπόρων μαχητών ενός κόμματος Νέου Τύπου και των διαφόρων επιπέδων «κομματοπατέρων», όπως, ειρωνικά,ωονομάτιζε την κομματική γραφειοκρατία, όσο επίπονο, προσωπικά και συλλογικά, κι αν είναι αυτό.

Ιδιαίτερα σε μια ιστορική περίοδο που είναι δεδομένη η σε μεγάλο βαθμό αφερεγγυότητα όλων των συλλογικών υποκειμένων, και για τον δικό μας κοινωνικό σχηματισμό επίσης η βαθιά α-πολίτικη, κυρίαρχη μικροαστική αντίληψη ανάθεσης των πάντων σε μια επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση, η προσωποκεντρική αντίληψη της πολιτικής ως ατομικό άθλημα και όχι ως συμπύκνωση των κοινωνικών διεργασιών. Σ’ αυτή την περίοδο, η προσωπική στάση όλων μας ανάγεται σε καταλύτη νέων διεργασιών, όχι προφανώς με μεταμεσονύκτιες καταγραφές στο διαδίκτυο, αλλά με ενσώματες συμμετοχές στην ουσιαστική ανάδειξη πολύμορφων συλλογικών υποκειμένων στην κοινωνική βάση, σε φορείς ανατροπής τού βαθιά αλλοτριωτικού υπάρχοντος.

Δεν αρκεί ο καθένας μας να δρα μόνο όταν η βαρβαρότητα αγκαλιάζει τον δικό του εργασιακό χώρο, αδιαφορώντας για όλα τα άλλα που συντελούνται καθημερινά γύρω του. Η χώρα μας βιώνει μια βαθιά ανθρωπιστική κρίση, δεν υπάρχουν πια απέναντί της προσωποκεντρικές επιλογές, ούτε αρκούν μάχες οπισθοφυλακών, όσο αναγκαίες και αν είναι. Χρειάζεται να υπερβούμε τον καλλιεργούμενο φόβο, την διάχυτη δήθεν ματαιότητα κάθε αγώνα, τα άλλοθι της απραξίας μας, να συγκρουστούμε ακόμη και με τα βαρίδια που κουβαλάμε από το χθες, να σπάσουμε τις αλυσίδες που ανεπαίσθητα σιγά–σιγά έχουν ριζώσει στο μυαλό μας και μας εμποδίζουν να σκεφτούμε, να δούμε, να ονειρευτούμε, να αισθανθούμε…

Όλα αυτά είναι απαραίτητα, αν πραγματικά επιδιώκουμε αυτή η «επιστροφή» της Αριστεράς στο κέντρο της πολιτικής σκηνής να δημιουργήσει όρους πολιτικής και πολιτιστικής ηγεμονίας στο κοινωνικό γίγνεσθαι, με την Γκραμσιανή έννοια του όρου. Να δημιουργήσουμε πρωταρχικά μεταξύ μας προϋποθέσεις μιας κοινής ιδεολογικο-πολιτικής και πολιτισμικής ζωής, ως απαραίτητο όρο ενάντια στην γύρω κατήφεια. Δηλαδή όρους αληθινής συντροφικότητας και ενθουσιασμού για κοινή δράση, προς μια νέα σχέση με την πολιτική, για την ανασυγκρότηση της χώρας με περιβαλλοντικούς όρους, με σεβασμό στην διαφορετικότητα και την αξιοπρέπεια όλων όσων ζουν σ’ αυτή την χώρα.

Για να ξαναδέσουμε την σπασμένη κόκκινη κλωστή της μεγάλης ελπίδας που γέννησαν οι αγώνες των εργαζομένων τους δυο προηγούμενους αιώνες, συνδέοντας διαλεκτικά το αυθόρμητο με το συνειδητό. Για να ανοίξουμε σταθερά και με άδολο ενθουσιασμό τους δρόμους για ένα ελευθεριακό δημοκρατικό αύριο…