Σαν σφαίρες να καρφώνονται οι λέξεις...

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΛΑΖΩΝΙΤΗΣ, Σφαίρες, εκδόσεις Θεμέλιο, σελ. 126

Γεννημένος ορφανός ο ποιητής

Πάντα θα σκοτώνει ξένους πατεράδες.

Ένα δίστιχο παράδοξο, το οποίο εκ πρώτης όψεως δείχνει να διαλέγεται με τη θεωρία του Χάρολντ Μπλουμ, για την «αγωνία της επίδρασης», αποτελεί νομίζω το κλειδί για να μπει κανείς στον κόσμο που ορίζει η ποιητική συλλογή του Δημήτρη Χαλαζωνίτη, χρησιμοποιώντας όμως απαραίτητα το αντικλείδι:

Πάρτε σφαίρες μαζί σας

Το μέλλον είναι πόλεμος.

Η ορφάνια λοιπόν δεν αφορά τους ποιητικούς του προγόνους, αλλά την έκπτωση, από το ένδοξο βάθρο, των παντοειδών κοινωνικών αξιών, την αποξένωση από κάθε έρεισμα και έρμα του κόσμου τούτου, την πικρή γεύση κάθε υποκατάστατου της χαμένης μας ζωής, τη ματαιότητα κάθε φάρμακου αναλγητικού. Ένας γενικευμένος ριζοσπαστισμός, κατά πάντων, μα πρώτα απ’ όλα κατά του ένοχου εφησυχασμού μας:

Κι αν οι σφαίρες των επίλεκτων ποιητών

πάντα βρίσκουν τον στόχο

Είναι γιατί το μάτι

σαν βάζουν στο στόχαστρο

βλέπουν μονάχα τον ίδιο τους τον εαυτό.

Τα εκατό, αριθμημένα, ποιήματα που αποτελούν τη συλλογή ξεχειλίζουν από οργή, αγανάκτηση, αγωνία. Ολιγόστιχα, προκρίνουν την αμεσότητα της έκφρασης, στοχεύουν στη δραστικότητα, στην παρέμβαση, στην κοινωνικοποίηση του πόνου. Η ένταση, που κάποτε γίνεται σκληράδα, το λεξιλόγιο, που ενσωματώνει ομιλούμενες αλλά μη γραφόμενες λέξεις (π.χ. πουτάνα), η κατεδάφιση κάθε «εθνικής» ή άλλης ένδοξης ιδέας, που υποθάλπει τη μακαριότητα και νωχελικότητα της κοινωνίας, παραπέμπουν στα “direct” χτυπήματα του Μιχάλη Κατσαρού (Κατά Σαδδουκαίων), εφαρμόζουν την προτροπή του Αναγνωστάκη (σαν πρόκες να καρφώνονται οι λέξεις...), καταλήγουν στην μπητ ανταρσία του Γκόρπα, ανακαλώντας πολιτικές επιλογές και στάσεις μάλλον αντιφατικές με το ήρεμο, σοβαροφανές παρόν...

Έτσι κάποτε αρχίζει και ο χορός.

Όταν στροβιλίζονται τα συνθήματα

Ανάμεσα στους καλεσμένους,

φωτιά να βάλουν.

Σε δεξίωση με ασφάλεια πυρός.

Όπως και οι προηγούμενες συλλογές του Χαλαζωνίτη, έτσι και το παρόν βιβλίο, σαν αντικείμενο, αποτελεί ένα κόσμημα, αλλά και μετέχει ουσιαστικά στο τελικό αισθητικό αποτέλεσμα. Προφανώς σχεδιασμένο από τον ίδιο τον ποιητή, χαρακτηρίζει και φωτίζει την πράξη της έκδοσης μιας ποιητικής συλλογής, εγκαθιδρύοντας μια σχέση σεβαστική, σχεδόν τελετουργική. Χρώμα στις σελίδες του κειμένου, μαύρα και κόκκινα ολοσέλιδα να χωρίζουν τις ενότητες και να δηλώνουν τις «νεκρές» σελίδες της αρχής και του τέλους, να δημιουργούν μια μελετημένη υποβολή. Όμως, το κοντράστ των ίδιων των ποιημάτων, ήδη από τον τίτλο και την πρώτη σελίδα («Μία σφαίρα λέει πάντα αλήθεια»), με την έκδηλα μινιμαλιστική τεχνική, γειώνει το συνολικό αισθητικό αποτέλεσμα όχι στην άνευ νοήματος καλλιέπεια, όχι στην ατημέλητη αμφισβήτηση, αλλά στην καλλιεργημένη διαμαρτυρία, για όσα, κοινωνικά, ιδεολογικά, αισθητικά, πολιτικά, εκβάλλουν στο κυρίαρχο κιτς, τροφοδοτώντας τα εκτρώματα που ορίζουν τον «πολιτισμό» μας, τη μοίρα μας.

Δεν γράφω λοιπόν για να δεις το αόρατο.

Γράφω για να δεις το υπαρκτό

Αυτό που κανείς δεν θέλει να αντικρίσει.

Το βιβλίο του Χαλαζωνίτη αποτυπώνει, περιγράφοντας και σχολιάζοντας, την ιστορική στιγμή: αίσθημα ασφυξίας, αγανάκτηση, ριζοσπαστισμός, επανεμφάνιση απλοϊκών, «πρωτόγονων» καλλιτεχνικών παρεμβάσεων, αφασία του κύριου σώματος της τέχνης, μαζί με το αισθητικό της αδιέξοδο, αναγκαιότητα ανάδρασης, αναζήτηση μιας τέχνης δραστικής, που να αναρωτιέται διαρκώς για το λόγο της ύπαρξής της, για το παρόν της.

Και η σκουριά

Αυτή η λέπρα του σιδήρου

Στις ψυχές που κάθισε

Σαν λέπρα θα τις φάει.