ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΤΣΟΥΠΡΟΥ
ΝΤΙΛΑΝ ΤΟΜΑΣ, Ερωτικές επιστολές, Μετάφραση – Επίμετρο: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδόσεις Μεταίχμιο, σελ. 168
Ο διάσημος, κατά κύριο λόγο για την ποιητική του δημιουργία, Dylan (στην ουαλική μυθολογία Dylan σημαίνει «γιος της θάλασσας») Thomas (1914-1953) εμφανίστηκε στον χώρο των Γραμμάτων αμέσως πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (για τις φοβερές ωμότητες αυτού του Πολέμου, στην διάρκεια του οποίου ο Dylan Thomas δούλευε στην παραγωγή ντοκιμαντέρ, μιλούν τα ποιήματα της συλλογής Deaths and Entrances/ Θάνατοι και Είσοδοι (1939-1945)) και, σύμφωνα με τον συγγραφέα, κριτικό και καθηγητή της αγγλικής λογοτεχνίας Anthony Burgess (1917-1993) υπήρξε ένας Ουαλός με ουαλική φωτιά και ευγλωττία (αν και δεν μιλούσε ουαλικά) και με μία τεχνική που δανειζόταν ελεύθερα τόσο από τον ποιητή και Ιησουΐτη ιερέα Gerard Manley Hopkins όσο και από τον James Joyce και, βέβαια, από την Βίβλο. Τα καλύτερα ποιήματά του καταφάσκουν στην ενότητα της ζωής (άνθρωπος και φύση, ανάπτυξη και παρακμή, ζωή και θάνατος) και με πανηγυρικούς τόνους (έως και μυστικούς – θρησκευτικούς) δοξάζουν την αθωότητα της παιδικής ηλικίας. Οι εικόνες του Dylan Thomas, γράφει ο Burgess, είναι ένα περίεργο μίγμα του ερωτικού με το βιβλικό, ενώ η πρωτοτυπία τής πολύ μεστής γλώσσας του, με τους ρομαντικούς της απόηχους, εμφύσησε καινούργιο σφρίγος σε μια τέχνη που κινδύνευε, κάτω από την επίδραση του Eliot, να καταλήξει υπερβολικά α-παθής και διανοητική.
Υπάρχουν, βέβαια, και εκείνοι που μιλούν μάλλον αρνητικά για την κελτική ρητορική, τον νεορομαντισμό, ακόμα και για τον υπερρεαλισμό (ίσως να εννοείται εδώ και μία τάση προς την «μεταφυσική εκζήτηση» – πρόκειται για συγκεκριμένο σχήμα λόγου, βλ. σχετικά στο M. H. Abrams, Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, Πατάκης, 2005) του Dylan Thomas (χαρακτηριστικά στα οποία αντέδρασε η «κοινωνική» ποίηση του Philip Larkin, 1922-1985), ενώ άλλοι στέκονται περισσότερο, και μάλιστα θετικά, στον πλούτο των υπαινιγμών της ποίησής του, ως αποτέλεσμα της επίδρασης στην Ευρώπη των Γάλλων συμβολιστών (στην ίδια γενικότερη επίδραση θα μπορούσαμε ίσως να αποδώσουμε και το ενδιαφέρον του Dylan Thomas για την μετρική δεξιοτεχνία). Γεγονός, πάντως, παραμένει ότι ο πρόωρος θάνατός του στέρησε την λογοτεχνία από έναν σημαντικό ποιητή, έναν περίφημο πεζογράφο και έναν πολλά υποσχόμενο θεατρικό συγγραφέα (αν κρίνει κανείς από το Κάτω από το Γαλατόδασος).
Στην ανά χείρας έκδοση βλέπουμε μία άλλη, τέταρτη πλευρά τού ίδιου προσώπου, εκείνην του επιστολογράφου Dylan Thomas. Η επιστολή ως γραφή δεν είναι, βέβαια, απαραίτητα είδος λογοτεχνικό∙ δεν παύει, ωστόσο, να είναι πάντοτε η έκφραση ενός από τα προσωπεία τα οποία ο καθένας υιοθετεί στην καθημερινή του ζωή, είναι, δηλαδή, μια δημόσια, άρα ρητορική, απεύθυνση, εφόσον γνωστοποιείται σε τουλάχιστον ένα ακόμη πρόσωπο πέραν του γράφοντος ή της γράφουσας. Στην περίπτωση, δε, που ο γράφων είναι λογοτέχνης, ποιητής ή πεζογράφος, η ανωτέρω αναπόφευκτη ρητορεία είναι δυνατόν ή και πολύ πιθανόν να πάρει διαφορετικές, μεγαλύτερες διαστάσεις και να ενδυθεί περίπλοκα υφολογικά σχήματα.
Όλα τα παραπάνω θα έχει την ευκαιρία είτε να τα επαληθεύσει είτε να τα διαψεύσει ο αναγνώστης, καθώς θα συναντά εντός των επιστολών οποιαδήποτε από τις προαναφερθείσες εδώ πλευρές τού συντάκτη τους. Οι παραλήπτριες των (ερωτικών), χρονολογικά καταχωρισμένων, επιστολών είναι πολλές, αλλά ανάμεσά τους ξεχωρίζουν: η, μυθιστοριογράφος κατόπιν, Πάμελα Χάνσφορντ Τζόνσον, ο πρώτος έρωτας του συγγραφέα, η Κέιτλιν Μακναμάρα, η σύζυγός του, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά και την οποία απατούσε (παρά την λατρεία που της είχε (;)), και η Αμερικανίδα Ελίζαμπεθ Ρέιτελ, ο τελευταίος έρωτας της σύντομης αλλά τρικυμιώδους ζωής του. Η έκδοση συμπληρώνεται με το «Χρονολόγιο», που προηγείται του σώματος των επιστολών, τις «Σημειώσεις του μεταφραστή» και ένα Επίμετρό του, όπου, μεταξύ άλλων, Κωνσταντίνος Καβάφης και Ντίλαν Τόμας, ολιγογράφοι ποιητές και οι δύο, αν και τόσο διαφορετικοί, τοποθετούνται δίπλα δίπλα, συγκάτοικοι στην αιωνιότητα.
Παρενθέτοντας εδώ προσεκτικά τις επιφυλάξεις/ απορίες μου α) για κάποια ποιήματα που αναφέρονται στις επιστολές αλλά δεν εμφανίζονται μαζί με αυτές, καθώς και β) για κάποιες Σημειώσεις που πιθανόν να λείπουν, ήδη από την πρωτότυπη έκδοση, σε περιπτώσεις χιουμοριστικών επιστολών, θα ήθελα να κλείσω με τα λόγια του ίδιου του Ντίλαν Τόμας, γραμμένα σε στιγμές που εκμεταλλεύεται ή αξιοποιεί τον χώρο της επιστολής για να αυτοσυστηθεί ως ποιητής, με ποιητικό τρόπο: «οι στίχοι μου, όλοι μου οι στίχοι, έχουνε δέκα βαθμούς ένταση. Δεν είναι οι λέξεις που εκφράζουν αυτό που θέλω να εκφράσω· είναι οι μόνες λέξεις που μπορώ να βρω που πλησιάζουν να εκφράσουν το μισό απ’ ό,τι θέλω να πω. Κι αυτό δεν είναι καλό. Είμαι ένας τερατώδης χρήστης των λέξεων κι όχι ένας ποιητής. Αυτή είναι πραγματικά η αλήθεια. Καμία αυτολύπηση εδώ. Ένας τερατώδης χρήστης των λέξεων κι όχι ένας ποιητής. Αυτή είναι η τρομερή αλήθεια».
Η Σταυρούλα Γ. Τσούπρου είναι διδάκτωρ Φιλολογίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου