Ανδρέας Παπανδρέου

100 χρόνια από την γέννηση μιας αντιφατικής και χαρισματικής προσωπικότητας

Σαράντης Ραφτόπουλος, Χωρίς τίτλο, από τη σειρά Cookbook, 2018

ΤΟΥ ΑΛΚΗ ΡΗΓΟΥ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, «Του μιλάνε τα κύματα», Ο Ανδρέας Παπανδρέου πριν μπει στην πολιτική, Επίμετρο Αδαμάντιος Πεπελάσης, Εφημ. των Συντακτών, σελ. 207

Γραμμένο πριν δέκα χρόνια το βιβλίο τούτο, που η Εφημερίδα, των Συντακτών διένειμε μαζί με το σαββατοκυριακάτικο φύλλο της προηγούμενης βδομάδας ( 2-3 Φεβρουαρίου), αποτελεί μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και προσεκτική προσέγγιση της προσωπικότητας του Ανδρέα Παπανδρέου.

Με ένα γλαφυρό αφηγηματικό τρόπο, που το καθιστά ευκολοδιάβαστο, προσεγγίζει, χωρίς τους συνήθεις εξωραϊσμούς και τις αγιοποιητικές ή απαξιωτικές ρητορείες, την πορεία του Α.Π. την περίοδο πριν την είσοδό του στην πολιτική σκηνή. Βασισμένο κυρίως στις μαρτυρίες –αλλά όχι μόνο– του μοναδικού ίσως πραγματικού φίλου που απέκτησε στην ζωή του ο Α.Π., του αείμνηστου Αδαμάντιου Πεπελάση, στις σκέψεις του οποίου οφείλεται και ο τίτλος του βιβλίου, με πολύτιμες πληροφορίες και διαισθητικές παρατηρήσεις και για τον άνθρωπο Άντυ Παπανδρέου, όπως ήταν γνωστός στην Αμερική.

Πρόκειται για μια περίοδο που λίγα έχουν γραφεί γι’ αυτήν και την επιστημονική καριέρα του Α.Π. ως χαρισματικού δάσκαλου οικονομικών και κοσμήτορα στο πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ. Εντυπωσιακές είναι οι πληροφορίες που καταθέτει για τον διεθνούς φήμης οικονομολόγο και στο επίμετρο ο Πεπελάσης, καθώς και η άρνησή του για ό,τι πολιτικό και πολιτισμικό, με εξαίρεση τα φιλμ γουέστερν, και τα δυο του τουμπελέκια όπου έπαιζε κομμάτια Τζαζ…

Εντυπωσιάζει επίσης η άρνησή του να παρακολουθήσει τα όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του ’40, και κυρίως εκείνης του ’50, ακόμη και η μη συμμετοχή του στις εκδηλώσεις της μικρής ομογενειακής κοινότητας του Λος Άντζελες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η βαθιά του εσωστρέφεια, όπως και οι αντιφάσεις που τον χαρακτηρίζουν, με έντονους ενθουσιασμούς και αναπάντεχες απογοητεύσεις με το παραμικρό. Αντιφάσεις οι οποίες εντείνονται την δεκαετία του ’60, κάτω από την πίεση του πατέρα του –τον οποίο ποτέ δεν ανέφερε με αυτή την ιδιότητα και πάντα και στις πιο προσωπικές τους στιγμές ονομάζει Πρόεδρο(!)– να επιστρέψει στην χώρα και να αναμιχθεί στην πολιτική.

Την με παλινωδίες επιστροφή του τελικά το 1961 ως πρόεδρος με υψηλότατες αποδοχές του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών που ιδρύθηκε μετά από αποδοχή δικής του πρότασης από τον τότε Πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή και την στήριξη του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Ξ. Ζολώτα και του υπουργού Συντονισμού Π. Παπαληγούρα. Αυτή την περίοδο παρουσιάζονται και ριζικές αλλαγές στο τρόπο ζωή και συμπεριφοράς του, καθώς και οι έντονες φοβίες που τον συνέχουν ως το τέλος της ζωής του.

Σταθερή παρέμεινε πάντως η προσωπική του ευγένεια και η χαρισματική του ικανότητα να γοητεύει και τον πιο δύσπιστο συνομιλητή του, η ρητορική του ορθολογική δεινότητα, όπως και η άρνησή του για κάθε τι το πολιτισμικό με εξαίρεση την μουσική, που από την Τζαζ μετατοπίστηκε στο λαϊκό τραγούδι και τους αντίστοιχους χορούς. Χαρακτηριστικό περιστατικό η μόνη του παρουσία σε θεατρική παράσταση μετά από απαίτηση της Μελίνας στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, συνοδεύοντας τον Πρόεδρο Μιτεράν, και οι αντιδράσεις του σε όλη την διάρκεια του έργου.

Προφανώς στα περιορισμένα πλαίσια των «Αναγνώσεων», είναι αδύνατον να αναφερθούμε αναλυτικά σε όλα αυτά, καθώς και στα πρόσωπα που τον πλαισίωναν κατά καιρούς, όπως και τη σχέση του με τις γυναίκες που αποτέλεσαν «ένα αδιάκοπο παιχνίδι στη ζωή του», δεν μπορούμε όμως να μην αναφέρουμε τον θαυμασμό του για τον αργότερα άσπονδο εχθρό του, Κωνσταντίνο Μητσοτάκη τον άνθρωπο που τελικά τον έπεισε, όπως ομολογεί, να αναμειχθεί στην πολιτική το ’64 .

 
ΑΛΚΗΣ ΡΗΓΟΣ