Η φιλοσοφική αναπαραγωγή της πραγματικότητας

ΤΗΣ ΕΛΣΑΣ ΚΟΡΝΕΤΗ

Κατερίνα Αποστολίδου, Μην Ξεχνάς ποτέ να κοιτάς γύρω σου, 2017

ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΛΥΜΠΕΡΗ, Το μηδέν σε φωλιά, εκδόσεις Γαβριηλίδης, σελ.70

Η ασυμμετρία της πραγματικότητας συγκινεί διαφορετικά μέσα από το αντικαθρέφτισμα, την ποιητική δραματική απεραντοσύνη, το άθροισμα των σκοταδιών και τις παραλείψεις φωτός ή και το αντίθετο. Είναι ένας κόσμος αυτός που ζει στη φωλιά του μηδενός και στο μηδέν της φωλιάς πέρα από τον εμφανή μηδενισμό που ο τίτλος υποδηλώνει, σαν ανοιχτό παράθυρο στη ζωή, ένας κόσμος που περιμένει να βιωθεί μέσα από χαμένα χρώματα και σχέδια. Η δυσαρμονία του χθες επεξηγείται και φιλτράρεται μέσα από ένα αισιόδοξο πλαίσιο και γίνεται η αρμονία του αύριο.

Οι στοχασμοί, η αναζήτηση απαντήσεων σε φιλοσοφικά ερωτήματα που η ίδια θέτει στον εαυτό της και στον αναγνώστη και οι αξιολογήσεις της Κλεοπάτρας Λυμπέρη συγκροτούνται σε θαυμαστές άρρηκτες συμπαγείς ως προς το νέο νόημα που τους προσδίδει, ποιητικές συνθέσεις, αλλά και σε αχώριστα ζεύγη πραγμάτων: το υπαρκτό, το ανύπαρκτο, το ορατό, το αόρατο, το εφικτό, ανέφικτο, το θεμιτό, το αθέμιτο.

Το ον με τη μορφή πτηνού μέσα από τις φιλοσοφικές περιδινήσεις της ποιήτριας είναι ίσως το μόνο που μέσα από την ιερότητά του, μπορεί να διαρρήξει τον συμπαγή κόσμο της πραγματικότητας της ύπαρξης.

Το ον εκμηδενίζεται όταν απομονώνεται. Το όνειρο της αγάπης παραμένει ηχηρό, το συναίσθημα κατακτά την ανωτερότητά του στη σωστή θερμοκρασία λέξεων. Το αόρατο γίνεται ορατό, το μηδέν ανασυγκροτείται. Το ορατό αποκτά μορφή ατομική κι ελεύθερη. Οι στίχοι σμιλεύονται με το βάθος μιας σπάνιας διανοητικής επεξεργασίας, λειαίνονται ώσπου να γυμνωθούν και ν’ αποκαλύψουν τον σκληρό πυρήνα της σκέψης που τους γέννησε.

Με την περιπλάνηση της γόνιμης σκέψης της και της επίμονης ποιητικής της ψυχής πορεύεται στις λεωφόρους της ποίησης η Κλεοπάτρα Λυμπέρη. Οι ορίζοντες που χαράζει τέμνονται και ενίοτε συμφιλιώνονται. Συμφιλιώνονται με το όλον και το μηδέν. Η αλήθεια, η ομορφιά, το σωστό, το δίκαιο, το μοιραίο, το ουτοπικό προσωρινά κατακρημνίζονται κι έπειτα ανασυγκροτούνται. Η ποιήτρια θα ξεφύγει, θα απελευθερωθεί «πετώντας» από την τυραννία του καλού και του κακού, του αληθινού και του υποκριτικού; Λίγοι στίχοι: O φιλόσοφος είναι κάποιος που ψάχνει να βρει/ όσα οι άλλοι άφησαν σε άλλη θέση - ψάχνει έναν τρόπο/ να μπει στον εαυτό του./ (Αλλά ο εαυτός συνήθως αποσύρεται όταν τον κυνηγάνε).   

Είναι γεγονός, ο άνθρωπος που σκέφτεται το πεπρωμένο κάνει ένα βήμα εμπρός αναγνωρίζοντας την περιπλάνηση. Επιχειρεί, όπως το έθεσε στα περίφημά του «Πρόσωπα και Προσωπεία», ο Κώστας Αξελός, στο «να ξεπεράσει το είναι, να μην είναι κανείς, προσκολλημένος στο είναι και σε αυτό που δεν είναι». Η Κλεοπάτρα Λυμπέρη αποτυπώνει ποιητικά μέσα από τις φιλοσοφικές της προσεγγίσεις μια πραγματικότητα όπως έπρεπε να είναι κι όχι όπως είναι. Είναι η ίδια η πραγματικότητα που χάνει συχνά τη σοβαρότητά της. Η πραγματικότητα που οφείλει να χάσει τη σοβαρότητά της. Μια πραγματικότητα όπου συναντούνται θεαματικά η δύναμη της φύσης, ο καθρέφτης του ονείρου, η συνείδηση της ύπαρξης, η ουσία και το νόημα από τον κόσμο του πνεύματος, τον κόσμο της ύλης και τον κόσμο του συναισθήματος. Κι όλη αυτή η φαντασμαγορική συνύπαρξη που γονιμοποιείται κυρίως μέσα στο σώμα μιας δημιουργικής αυτοπαρατήρησης, επιτελείται με το βλέμμα της ποιήτριας, εστιασμένο στην αιτία και όχι στο σύμπτωμα,  στην αρχή και όχι στο τέλος. Γράφει σχετικά: Ζούσα στη φωλιά μου με το βλέμμα/ εκείνου που κοιτάζει χωρίς να βλέπει./ Γιατί η όραση συνήθως πηγαίνει αλλού/ από κει που τη στέλνεις.

Η φωλιά μπορεί να περιέχει ένα αβγό με ζωή εντός του, έναν εκκολαπτόμενο νεοσσό, μπορεί να μην περιέχει και τίποτα καθώς το αυγό μπορεί να είναι κλούβιο, όπως μπορεί να μην υπάρχει ούτε αυτό το κλούβιο αβγό. Να μην υπάρχει συμβολικά η οικογένεια, αλλά ούτε και η ψευδαίσθησή της. Να μην υπάρχει τίποτα. Ένα μηδενικό. Αλλά ένα μηδενικό είναι κι αυτό κάτι. Είναι ένας κύκλος. Εκεί στο σημείο μηδέν τα πράγματα ενώνονται ξανά, αιώνια, το σπίτι του Είναι κτίζει τον εαυτό του πανόμοιο, ο κύκλος του Είναι ακολουθεί τον εαυτό του. Όπως ίσως θα το ήθελε ο Χέρμπερτ Μαρκούζε στο έργο του «Έρως και Πολιτισμός», σε κάθε Τώρα το Είναι αρχίζει, γύρω από κάθε Εδώ γυρίζει η σφαίρα του Εκεί. Το κέντρο είναι παντού. Λίγοι στίχοι: Καθότι εκείνη η φωλιά με το πουλί/ - μου φαίνεται- (το αυγό είναι πάντα γεμάτο από κάτι)./ Τα αυγά, από πριν πτηνά ή/ απλώς σχέδια αποτυχημένα.

Καμπύλη είναι το μονοπάτι της αιωνιότητας. Η φωλιά κομβικό σημείο στο σύνολο της ποιητικής συλλογής, παραπέμπει εφ ενός στη δύναμη και στο ένστικτο της φύσης, όπως το εγωιστικό ωάριο στη μήτρα, εφ ετέρου σ’ ένα ισχυρό σύμβολο για την γυναικεία υπόσταση και εμπειρία, αυτόν της οικογενειακής εστίας που τελεί υπό την προστασία και φροντίδα της, αλλά και σε μια τρίτη εκδοχή αυτήν της ερωτικής φωλιάς που στεγάζει το ζευγάρι με τα πάθη, τις ανάγκες, τις επιθυμίες. Παραθέτω: Δύο πτηνά ίσον ένα. Πάνω στο κλαδί/η εγγύτητα η κατάσταση ζεύγος./ Εγώ πτηνό, εσύ φτερούγισμα συμπληρωματικό/ στο βαλς των εποχών μου/ σε ονομάζω σκάλα του πιο σκοτεινού γαλαξία.

«Ο κόσμος της φύσης είναι ένας κόσμος καταπίεσης και σκληρότητας», κατά τον Χ. Μαρκούζε, «όπως και ο ανθρώπινος κόσμος σαν τον τελευταίο περιμένει την απελευθέρωσή του. Αυτή η απελευθέρωση είναι το έργο του έρωτα». Μια διαδικασία ατέρμονης αναμονής, μιας ευτυχίας που χάθηκε, μιας ευτυχίας που βρέθηκε.

Ο ποιητής καλπάζω με ίππο τις σελίδες/ πάνω στη χλόη της Έμιλυ-είμαι κι εγώ ο Κανένας; Αν είμαι ο κανένας που δεν έγινα ο υπάρχων/ αν είμαι ο ιππεύων που δεν έγινα ο/ επόπτης στις αβύσσους, θα πει πως η λέξη αγαπώ γέρασε μέσα μου πριν τη γεννήσω.

Ως γνήσια αμαζόνα των στίχων της, η Κλεοπάτρα Λυμπέρη ξέρει να ιππεύει επιδέξια σαν να ήταν άλογο κούρσας τον ποιητικό λόγο της, ασκώντας τον πλήρη έλεγχο. Με εκφραστική ευχέρεια και λόγο απέριττο οι στίχοι της γίνονται δραστικοί και λειτουργικοί κοινωνώντας το πυκνό νόημα  που επιχειρεί να μεταδώσει η ποιήτρια, τερματίζοντας με άνεση και επιδεξιότητα. Τα ποιητικά στοιχεία της ζωής, της φαντασίας, της τέχνης εκκολάπτονται, αναπτερώνονται, φτερουγίζοντας, ανυψώνονται, αναπαράγοντας εναλλάξ  φτερωτά μηδενικά και άπτερα όντα, άπτερα μηδενικά και φτερωτά όντα. Ένα κράμα πολύτιμων στοιχείων, μια νέα συνομιλία κι ένας άριστα επεξεργασμένος εσωτερικός διάλογος διεξάγονται ανάμεσα στην φιλοσοφική αναζήτηση και στην ποιητική τέχνη του «ανδρόγυνου θαυματοποιού ποιητή»  προς τέρψιν του αναγνώστη.

Η Έλσα Κορνέτη είναι ποιήτρια