Ταξίδι στη Ρωσσία

Τραβερσωμένοι σαν καράβια ενάντια στον καιρό διαβήκαμε τρεις φίλοι (ο Θεοτοκάς, ο Ελύτης και εγώ) τον παγωμένο πόντο της Ερυθράς Πλατείας, όχι μακριά από τον Μόσκοβα, μες στην καρδιά της πόλεως, όπου κτυπά το ίδιο η καρδιά (χειμώνα-καλοκαίρι) της Ρωσσίας.

Πηγαίναμε σε εκδήλωσι ειρηνική της τέχνης όπως λέγουν, μπαλλέτα να δούμε τα πιο φημισμένα απ’ όλα στο νέο θέατρο της Μόσχας -το τεράστιο- τεράστια τα πάντα στην πόλι αυτή, χτισμένα σε διαστάσεις ανάλογες με την πλατειά ψυχή της.

Τραβερσωμένοι την διαβαίναμε λοιπόν την Κόκκινη Πλατεία -με οράματα μπροστά μας του Δεκέμβρη1 (του 1917) όταν μαζύ με τους θεούς και με θεσμούς σωριάστηκε η βασιλεία των Τσάρων, η Επανάστασις ώδευε προς τον θρίαμβο και έτρεμε ο κόσμος όλος μήπως επεκταθή κι’ αλλού - παντού, παντού ("Ειρήνη αμέσως, όλη η εξουσία στα Σοβιέτ, όλη η γη στους χωρικούς. Προλετάριοι όλου του κόσμου ενωθείτε") και πίσω από τον Λένιν που έσπερνε τον Νέο κόσμο ο Τρότσκι κρατούσε τους δαυλούς, και ο Δζερζίνσκυ2, άγγελος φύλακας γινόταν (ψηλός, λιγνός και λίγο μελαγχολικός) της νέας ασφάλειας - όλα αυτά ξανά μέσα στην ψυχή και μες στη μνήμη, καθώς διαβαίναμε την Ερυθρά Πλατεία μπρος στον Άγιο Βασίλειο και τους Αγίους Αποστόλους, όπου ο Τσάρος εκκλησιάζετο πάλαι ποτέ και τώρα δεν λειτουργείται αλλά λειτουργεί ως μουσείο.

Τραβερσωμένοι λίγο σκεπτόμενοι το μπαλλέτο και πιο πολύ την ιστορία. Με την ψυχή στα χείλη μου, διερωτώμην στην ηλικία που έφθασα αν έκανα καλά ή άσχημα (φιλειρηνικώς και πνευματικώς) που γύρισα την ράχη μου στον Μαρξισμό και εγκατέλειψα την Επανάστασι, που τόσο πολύ εφλόγιζε τα νεανικά μου χρόνια, όταν ο Λένιν κήρυχνε ακόμη και ο Στάλιν ετοίμαζε την διαρπαγή της εξουσίας ολίγον κηδόμενος της αγνής ιδεολογίας.

Τραβερσωμένοι έτσι διαβαίναμε εν καιρώ νυκτός την Ερυθρά Πλατεία. Στα πόδια μας το παγωμένο χιόνι και επάνω εις τον ουρανό λογχίζοντας τα [δυσανάγνωστη λέξη] ύψη, επάνω απ' τα μπαλλέτα και τους τάφους των ηρώων οι κόκκινες πεντάφλες τ’ αστέρια του νέου καθεστώτος, που δεσπόζουν επάνω από την πόλη.

1 Αντί για "Οκτώβρη" του '17

2 Φελίξ Ντζερζίνσκι, υπουργός Εσωτερικών της ΕΣΣΔ

Ανδρέας Εμπειρίκος

(Απόσπασμα από το ομώνυμο κείμενο, γραμμένο το 1962,

εκδόσεις Άγρα, επιμέλεια Γιώργης Γιατρομανωλάκης, σελ. 60)