Τα ναρκωτικά, η θεραπεία και οι κοινότητες

ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ, Κοινωνική εργασία και εξαρτήσεις. Οι κοινότητες της αλλαγής, Εκδόσεις Τόπος, σελ. 359

Ο Χαράλαμπος Πουλόπουλος είναι ένα από τα πιο μάχιμα, τα πιο καταρτισμένα και τα πιο νηφάλια επιστημονικά στελέχη του κινήματος για τη θεραπευτική αντιμετώπιση των χρηστών ναρκωτικών στη χώρα μας. Διδάκτορας Κοινωνικών Επιστημών και διευθυντής του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ), έχει προσφέρει πολλές φορές την καθαρή σκέψη του για να φωτισθούν ιδιαίτερα περίπλοκα ζητήματα στον δύσκολο χώρο των εξαρτήσεων, σε μία χώρα σαν την Ελλάδα, όπου ο δημόσιος διάλογος είναι πολύ δύσκολος, γεμάτος προκαταλήψεις και στείρες αντιπαραθέσεις.

Στο ιδιαίτερα πλούσιο σε εθνικά και διεθνή στοιχεία νέο βιβλίο του, ο Χαρ. Πουλόπουλος αντιμετωπίζει χωρίς αντιπαλότητες όλες τις διαθέσιμες θεραπευτικές προσεγγίσεις για τους χρήστες ναρκωτικών. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ αναφέρεται αναλυτικά στις θεραπείες φαρμακευτικής αντιμετώπισης των χρηστών ναρκωτικών και δεν διστάζει να τοποθετηθεί υπέρ της ελεγχόμενης συνταγογράφησης των σχετικών φαρμάκων, αρκεί αυτή η συνταγογράφηση να μην αφεθεί σε ιδιώτες γιατρούς, αλλά να πραγματοποιείται από γενικά νοσοκομεία, σε διασύνδεση με δημόσιες υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης και απεξάρτησης.

Γράφει χαρακτηριστικά ο Χαρ. Πουλόπουλος: "Για όσους δυσκολεύονται ή δεν έχουν αποφασίσει ακόμη να ακολουθήσουν τον δύσκολο δρόμο της απεξάρτησης, η δημιουργία ενδιάμεσων δομών και η λειτουργική διασύνδεση προγραμμάτων υποκαταστάτων και 'στεγνών' προγραμμάτων μπορεί να αποτελεί διέξοδο από το σημερινό αδιέξοδο της λίστας αναμονής. Στο πλαίσιο αυτό, η χορήγηση βουπρενορφίνης θα μπορούσε να γίνεται από γενικά νοσοκομεία, εξασφαλίζοντας την πρόσβαση περισσότερων χρηστών σε υπηρεσίες υγείας και την παραπομπή τους σε οργανισμούς απεξάρτησης και κοινωνικής ένταξης" (σελ. 127).

Ο θεραπευτικός πλουραλισμός είναι η αρχή η οποία καθοδηγεί τη σκέψη του Χαρ. Πουλόπουλου και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο ίδιος υιοθετεί τις αρχές οργάνωσης της θεραπείας τις οποίες διετύπωσε το 2004 ο Colleti: "Οι εξαρτμένοι, έστω κι αν έχουν κοινά χαρακτηριστικά, δεν είναι ίδιοι. Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις διαφέρουν μεταξύ τους, ακόμα και αν εντάσσονται στην ίδια τυπολογική κατηγορία. Η αποτελεσματική θεραπευτική παρέμβαση προϋποθέτει την προσφορά υπηρεσιών, σύμφωνα με τις ανάγκες του εξαρτημένου ή του ενδιαφερομένου. Κάθε αποτελεσματική στρατηγική αξιοποιεί το σύνολο των διαθέσιμων δυνάμεων και πόρων, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στην εξειδίκευση αλλά και στη συνεργασία".

Στο παρόν βιβλίο του Χαρ. Πουλόπουλου γίνεται αναφορά στην εξέλιξη και την οργάνωση των θεραπευτικών κοινοτήτων, καθώς επίσης και στο κοινωνικό πλαίσιο στις διάφορες χώρες όπου αναπτύχθηκαν. Γίνεται ανασκόπηση των κοινωνικών, ψυχολογικών και βιολογικών παραγόντων οι οποίοι οδηγούν τα άτομα στα ναρκωτικά, καθώς επίσης των σημαντικότερων μορφών της σύγχρονης θεραπευτικής αντιμετώπισης. Αναλύονται θέματα όπως η κοινωνική επανένταξη, η υποτροπή, η κινητοποίηση, η πρόωρη εγκατάλειψη της θεραπείας.

Η οικονομική κρίση δεν λείπει, ασφαλώς, από το βιβλίο. Γράφει μεταξύ άλλων ο Χαρ. Πουλόπουλος: "Η πολιτική των περικοπών και της λιτότητας, παρά τις βραχυπρόθεσμες λογιστικές μειώσεις που δείχνει να έχει, στην πραγματικότητα αυξάνει σημαντικά το δημοσιονομικό κόστος: επιδεινώνονται τα προβλήματα υγείας των χρηστών αυξάνοντας το κόστος περίθαλψης, και συνεχίζεται η παραβατική συμπεριφορά με επιπτώσεις στη δημόσια ασφάλεια και επιβάρυνση του κόστους των διωκτικών μηχανισμών και του συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Επιπλέον, οι χρήστες, παραμένοντας στη χρήση και την ανεργία, συνιστούν απώλεια για την παραγωγικότητα και δεν συνεισφέρουν μέσω της φορολογίας στην αύξηση των εσόδων του κράτους".

Ένα πολύ χρήσιμο βιβλίο, το οποίο προλογίζει ο επιφανής καθηγητής Ποινικού Δικαίου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) Νίκος Παρασκευόπουλος, βιβλίο που αναμένεται να συμβάλει τα μέγιστα στην προαγωγή του σχετικού δημοσίου διαλόγου στη χώρα μας. 

Ο Βασίλης Βενιζέλος είναι δημοσιογράφος