PACΟ IGNASIO TAIBO II, Όνειρα συνόρων, εκδόσεις Άγρα, σελ. 144
Ενώ στην Ευρώπη συγγραφείς και κριτικοί χύνουν μελάνια για τις αφηγηματικές βιρτουοζιτέ της πεζογραφίας, στο Μεξικό, ο Πάκο Ιγκνάσιο Τάϊμπο ΙΙ, με το βιβλίο του Όνειρα συνόρων, μας δίνει την ευκαιρία να απολαύσουμε την απλή εξιστόρηση, τη γραμμική ιστορία με την οριζόντια ανάπτυξη.
Ο τίτλος, Όνειρα συνόρων, θα μπορούσε να εμπνεύσει μια κάθετη πολυπρόσωπη σύνθεση όπου ετερόκλιτοι χαρακτήρες ανακατεύονται σε ιστορίες για το πέρασμα των συνόρων. Εν προκειμένω των συνόρων ΗΠΑ-Μεξικού. Ο Τάϊμπο II αντιπαρέρχεται τον πειρασμό και επικεντρώνεται σε δύο μόνο βασικούς χαρακτήρες, τον ντεντέκτιβ Έκτορ Μπελασκοαράν (χαρακτήρα που έχουμε συναντήσει σε ορισμένα από τα παλαιότερα αστυνομικά μυθιστορήματά του) και την ηθοποιό Ναταλία Σμιθ-Κορώνα, με την οποία ο ντεντέκτιβ ήταν ερωτευμένος από τα χρόνια του σχολείου αλλά ποτέ του δεν την κατέκτησε.
Να λοιπόν η ιστορία. Η ατμόσφαιρα: η αναζήτηση. Το κίνητρο: ο έρωτας. Επιπροσθέτως, η μακρά παράδοση του νουάρ που υπόσχεται το ξεγύμνωμα όσων η κοινωνία προσπαθεί επιμελώς να κρατήσει μυστικά. Ο Έκτορ αναζητά τη Ναταλία, έπειτα από την επιθυμία της κόρης της, και άλλοτε την εντοπίζει, άλλοτε τη χάνει, κυνηγώντας την μέσα στις πόλεις που βρίσκονται κατά μήκος των συνόρων Μεξικού-ΗΠΑ. Η Ναταλία, στον αρχετυπικό ρόλο της μοιραίας γυναίκας, είναι μπλεγμένη σε μια βρώμικη υπόθεση της κινηματογραφικής βιομηχανίας και ο Έκτορ έχει να αντιμετωπίσει τις Αρχές, τους πράκτορες και τις συμμορίες που λυμαίνονται τα σύνορα. Στο τέλος (μια και του Έκτορ του αρέσουν, όπως λέει, οι ιστορίες με αίσιο τέλος) καταφέρνει ακόμα και να την κάνει δική του.
Είπαμε ότι η ιστορία είναι γραμμική. Όχι απόλυτα. Μπορεί ο Ταϊμπο ΙΙ με αυτό το μυθιστόρημα να διατρανώνει τη γοητεία του «storytelling», δεν είναι όμως αδαής ως προς τις εξελίξεις της θεωρίας της λογοτεχνίας. Η Ναταλία και ο Έκτορ εμπλέκονται σε ένα παιχνίδι επανάληψης, σαν σε μικρές αυτοτελείς εικονογραφημένες ιστορίες, που όλο τελειώνουν και όλο ξαναρχίζουν. Η γραφή είναι επηρεασμένη απ’ αυτό το είδος: έξυπνοι, γρήγοροι διάλογοι, εικονογραφία που παραπέμπει σε σκίτσο. (Ο Έκτορ βλέπει πρώτα μια κηλίδα αίματος πάνω στην πλάτη κάποιου και έπειτα, στο κέντρο της, ένα μαχαίρι). Απόψεις για την αφήγηση παρεισφρέουν στην ιστορία, αλλά σαν σκέψεις που αποδίδονται στον έξυπνο ντεντέκτιβ (ο Έκτορ κάνει υπομονή να συνεχίσει η Ναταλία την αφήγησή της, γιατί, όπως λέει, την ιστορία την καθορίζει αυτός που την αφηγείται και λίγα πράγματα μπορεί να κάνει ο ακροατής για να την επηρεάσει). Στο τέλος, το μυθιστόρημα καταλήγει κάπου, έχει μάλιστα, όπως διατυπώνεται ρητά «αίσιο τέλος», αλλά η διήγηση έχει διαφυλάξει τα όρια ανάμεσα στον αναγνώστη και το έργο, την πραγματικότητα και τη μυθοπλασία.
Η αφήγηση στα Όνειρα Συνόρων διαθέτει τη σοφία των θρύλων. Περιλαμβάνει παράδοξα, προσεγγίζει απλά καταστάσεις που είναι περίπλοκες. Η αφήγηση ρέει, δεν λιμνάζει σε στοχασμούς και τα πρόσωπα αφήνουν το στίγμα τους σαν λαϊκοί ήρωες. Υπάρχει μια γενικευμένη αποδοχή, του καλού και του κακού, του άσχημου και του ωραίου, που δεν κρίνονται ως τέτοια, και αυτός ο τρόπος αφήγησης λειτουργεί αποτελεσματικά στο να αφήσει τον αναγνώστη να σκεφτεί ό,τι νομίζει αυτός καλύτερο. Παράλληλα, έτσι αναδεικνύεται καλύτερα, όταν υπάρχει, η κωμική νότα.
Δεν πρόκειται, ωστόσο, για ένα παραδοσιακό αστυνομικό μυθιστόρημα, καθώς το ενδιαφέρον δεν βρίσκεται στην πλοκή, στο τι θα γίνει μετά. Το ενδιαφέρον έλκουν οι καταστάσεις που αναδεικνύει, η ασυδοσία που επικρατεί στις περιοχές γύρω από τα σύνορα, η μοναξιά των συνοριακών περιοχών, αλλά και η επιλογή να ζεις στο παρόν, να το αποδέχεσαι, και να μην θρηνείς το παρελθόν, (ο Έκτορ πραγματοποιεί μετά από είκοσι χρόνια το όνειρό του να κάνει έρωτα με την Ναταλία, και παίρνει την απόφαση να απολαύσει τη γοητεία μιας σαραντάρας και όχι να τη συγκρίνει με μέτρο το όνειρο της εφηβείας του).
Σε σχέση με τα προηγούμενα μυθιστορήματα του συγγραφέα, αυτό το μυθιστόρημα είναι χαμηλότερων τόνων σε ό,τι αφορά την πολιτική δυναμική του. Δεν καταπιάνεται με ένα κρίσιμο πολιτικό γεγονός, όπως για παράδειγμα το μακελειό του 1968, δεν περιγράφει κάποια πολιτική δράση, δεν δίνει ευθέως πολιτικά μηνύματα. Υπάρχει βέβαια η συνθήκη των συνόρων, που είναι πολιτική και εμποτίζει την κατάσταση όπου ζουν οι ήρωές του, αλλά εντάσσεται σε μια υπαρξιακή προσέγγιση.
Συνοψίζοντας, το βιβλίο του Τάιμπο II είναι ένα γοητευτικό ανάγνωσμα που διαθέτει διακριτική σοφία. Τα παραθέματα που συνοδεύουν τα κεφάλαια το τοποθετούν σε ένα ευρύτερο δίκτυο στοχασμών για την ύπαρξη. Ολοκληρώνοντάς το ο αναγνώστης νιώθει τη ζεστασιά μιας παραδοσιακής αφήγησης που όμως απευθύνεται σε σημερινούς ανθρώπους.
Η Βιβή Ζωγράφου-Πόνσε είναι δημοσιογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου