Ήττα ή ήττα;

Ήττα ή ήττα;

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΠΛΑΝΑ


Ήττα! Μια λέξη βαριά κι ωστόσο οικεία στην ελληνική Αριστερά. Τόσο οικεία, που αναρωτιέται κανείς μήπως η τόσο εύκολη χρήση της δηλώνει κάποιο είδος εθισμού! Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες πλευρές αυτής της τρομερής λέξης. Η δημιουργική, ας πούμε: εκφρασμένη στο κεφάλαιο της ελληνικής λογοτεχνίας που -όχι χωρίς κάποιον κομπασμό- ονομάστηκε «Ποίηση της Ήττας», κι ακόμα ακόμα η ομωνυμία της με το γράμμα του αλφαβήτου, το γράμμα που έπεται του «Ζ» της «Ζωής» και προηγείται του «Θ» του «Θανάτου». Όντως συμβαίνει, ώστε στις κοινωνίες κάθε συλλογικό μόρφωμα να δοκιμάζεται και είτε να προωθεί κάποιες δυνάμεις είτε να πεθαίνει.
Όταν τίθεται λοιπόν η λέξη «Ήττα» ως περιγραφή της κατάστασης του μόνου ζωντανού φορέα της Αριστεράς στην Ελλάδα, δεν είναι καν βέβαιο αν καταλαβαίνουμε όλοι το ίδιο πράγμα. Κάθε αριστερός μπορεί να αφομοιώσει, να βιώσει τα δεδομένα μιας κατάστασης με διαφορετικό τρόπο. Τι να κάνουμε; Έτσι συμβαίνει –και έτσι πρέπει να συμβαίνει- όταν οι άνθρωποι σκέπτονται, προσπαθώντας να ζήσουν μια συνειδητή ζωή.
Τι μπορεί -άρα- να σημαίνει η ήττα στις παρούσες περιστάσεις, για έναν πολίτη σαν κι εμένα, που από τα 15 μου χρόνια μοιράζω τη ζωή μου ανάμεσα στην ποίηση, τη φιλοσοφία και την πολιτική πράξη; Σημαίνει ήττα, αλλά όχι ήττα. Θέλω να πω, ότι σ’ αυτές τις εκλογές για την ανάδειξη των αντιπροσώπων μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Αριστερά δεν ηττήθηκε λόγω του μικρού ποσοστού ψήφων που συγκέντρωσε. Το ποσοστό μια χαρά ήταν, ως εκφράζον την πραγματική δύναμη του κοινωνικού χώρου της έλλογης και οργανωμένης αμφισβήτησης των θεσμών. Η Αριστερά ηττήθηκε επειδή, στον δρόμο για τις εκλογές, λησμόνησε τον ιστορικό ρόλο, τις θεωρητικές προϋποθέσεις και τις κατακτημένες θέσεις της. Συγκεκριμένα:
-Λησμόνησε το γεγονός πως οι δημοσκοπήσεις και η πολιτική «επικοινωνία» («κυβερνητική» - Cybernetics θα έπρεπε να πούμε, αν θέλαμε να αποκαλύψουμε τον εξουσιαστικό ρόλο της πολιτικής επικοινωνίας) δεν είναι παρά μέθοδοι παραγωγής μονάδων κοινής γνώμης, και άρα μέθοδοι αναπαραγωγής των μηχανισμών εμπορευματικοποίησης του πολιτικού μέρους ενός κοινωνικού σχηματισμού. Δεν διαθέτουν μονιμότητα, αλλά μόνο διεισδυτικότητα και αποτελεσματικότητα ως προς τη διατήρηση μιας δεδομένης σχέσης ανάμεσα στο κράτος και την κοινωνία των πολιτών.
-Λησμόνησε πως η επιλεγόμενη «πολιτική» δεν είναι μέρος της κοινωνικής ζωής, αλλά στοιχείο της –όχι ένα concretum, αλλά ένα abstractum. Και όποιος σκεφτεί «τι θέλουν τέτοιες φιλοσοφικές έννοιες σε ένα πολιτικό κείμενο;», θα πρέπει να ξέρει πως μπορεί στόχος της Αριστεράς να είναι, ήδη από την εποχή του Μαρξ, η αλλαγή και όχι μόνο η ερμηνεία του κόσμου, αλλά η αλλαγή του κόσμου απαιτεί φιλοσοφημένα υποκείμενα. Για την Αριστερά, το στοιχείο της πολιτικής υφίσταται πάντα ήδη ως όψη των θεμελιωδών κοινωνικών λειτουργιών. Σε αυτές τις λειτουργίες παρεμβαίνει, δημιουργεί, προτείνει και κατασκευάζει την ταυτότητά της, προσπαθώντας να ταυτίσει τις εν λόγω λειτουργίες με την αριστερή σκέψη και πράξη. Αυτή είναι η σημερινή «Ήττα»: η αδρανοποίηση του ιστορικού ρόλου της Αριστεράς.
Οποιαδήποτε διέξοδος δεν βρίσκεται ούτε στην προβολή μιας θέσης ούτε στην ανάδειξη προσώπων συμβατών με το τεχνοκρατικό πολιτικό σκηνικό. Η Αριστερά, έχοντας ήδη διαμορφώσει χαρακτήρα δημοκρατικό, δημιουργικό και παρεμβατικό, οφείλει να δράσει:
-Στο επίπεδο του πολιτισμού, όχι μόνο αναπαράγοντας, αλλά και παράγοντας πολιτισμικό έργο.
-Στο επίπεδο της θεωρίας, διερευνώντας συνεχώς με τον πιο τολμηρό τρόπο τις συνισταμένες της κοινωνικής μας ζωής και μεταφέροντας άμεσα τα αποτελέσματα στους πολίτες.
-Στο επίπεδο της καθημερινής παρέμβασης, με τρόπο όχι μονοθεματικό, αλλά αναδεικνύοντας τις πολιτικές όψεις κάθε προβλήματος.
Οι δράσεις αυτές είναι πάνω απ’ όλα πρακτικές – ακόμα και η θεωρητική. Μερικά άρθρα με θέμα τον πολιτισμό και μερικές (εξαιρετικές κατά τα άλλα) Ροκ συναυλίες δεν αρκούν. Όποιος δεν μπορεί ν’ αντέξει την προσπάθεια για την κατάκτηση των μεγάλων έργων τέχνης και την παραγωγή νέων, είναι πολύ δύσκολο να παράγει διαφορετική κοινωνική δράση. Η θεωρία πρέπει να γίνεται -ακόμα και με τη μορφή διαλέξεων- κτήμα κάθε ενδιαφερόμενου πολίτη. Ο αριστερός πρέπει να βλέπει την πολυσύνθετη δομή της κοινωνίας στην οποία ζει. Ο αριστερός είναι πάντα διανοούμενος – όποιο και αν είναι το επάγγελμά του.
Όταν η Αριστερά καταφέρει να ταυτίσει την διαφορετικότητά της με αυτές τις περιοχές της κοινωνίας, μπορεί να αναδείξει το πολιτικό στοιχείο. Η ζωή του αριστερού είναι κουραστική. Όχι γιατί πρέπει να «αλλάξει» την κοινωνία, αλλά γιατί μόνο αυτός με τις προϋποθέσεις του μπορεί να συντηρήσει και να προωθήσει την ανθρώπινη δυναμική.
Μόνο δουλεύοντας σκληρά μπορούμε να αποφανθούμε για το περιεχόμενο της λέξης «Ήττα». Μέχρι τότε...

Ο Γιώργος Μπλάνας είναι ποιητής