 |
| Κωστής Σταφυλάκης, GZPRM GOPNIK, 2023 |
Του Παναγιώτη Νούτσου*
Πρόσφατα
αναζωογονήθηκε ο προβληματισμός για την «τεχνητή νοημοσύνη», εκτός και εντός
της χώρας. Ακόμη και ο Π.Ο.Υ. κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Ήδη το 2020
δημοσίευσα το βιβλίο μου: Προς την «Τέταρτη βιομηχανική επανάσταση» (Αθήνα
2020, σσ. 434), ανατρέχοντας στα οικεία κείμενά μου που εμφανίστηκαν ήδη από το
1971. Προσέθετα και τις πιο τρέχουσες συζητήσεις. Για το παράδειγμα:
1. «Αν ο βραχυπρόθεσμος αντίκτυπος» της Τεχνητής
Νοημοσύνης εξαρτάται από το ποιος την ελέγχει, ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος
εξαρτάται από το αν μπορεί κανείς να την ελέγξει» (St. Hawking, 2018).
2. και στην περίοδο της «Ρομποτικής»
ανταποκρίνεται η απόφανση του Λένιν: «αν τα γεωμετρικά αξιώματα έγιναν
ανθρώπινα συμφέροντα, ασφαλώς θα προσπαθούσαν οι άνθρωποι να τ’ ανασκευάσουν»
(1908)˙
3. στην είσοδο της βραχείας πολυκατοικίας μας
παρατημένο πατίνι περιμένοντας τον επόμενο «ψηφιακό» ενοικιαστή˙
4. ξιφουλκεί ο Κάκος και υπόσχεται να μετατρέψει
τη «γέννηση» σε «αναγέννηση» με την «4η βιομηχανική επανάσταση» και
την «τεχνητή νοημοσύνη» στο στόμα ˙
5. Κατά τον A. Kein (How, 2018: 4) οι
«αντιδραστικοί», «κυρίως Luddites και ρομαντικοί συντηρητικοί», ήθελαν να
«καταστρέψουν το νέο τεχνολογικό κόσμο». Στην άλλη πλευρά κατατάσσει, προφανώς
γενικόλογα, τους «ιδεαλιστές», δηλαδή τόσο τους «ασυμβίβαστους καπιταλιστές της
ελεύθερης αγοράς» όσο και τους «επαναστάτες κομμουνιστές», που πίστευαν στην
επίτευξη μιας «ουτοπικής οικονομίας απεριόριστης αφθονίας». Για να υπάρξει έτσι
περιθώριο για τους «μεταρρυθμιστές» και τους «ρεαλιστές» που εστίασαν το
ενδιαφέρον τους στη «χρήση του ανθρώπινου παράγοντα» για τη «διόρθωση των
πολλών προβλημάτων που δημιουργήθηκαν απ’ αυτήν τη νέα τεχνολογία».
Ο A. Kein (How, 2018: 5)
αντιπαρατίθεται στους “techno-utopians” της Silicon Valley, που ευαγγελίζονται
ένα “post-capitalist μέλλον αφθονίας», με το «ίσως» (“maybes”) να
παραμερίζει τόσο τους «ουτοπικούς» όσο και τους “dystopians”, κινούμενος σε ένα
εγχείρημα που ούτε «δαιμονοποιεί» ούτε «αποθεώνει» την τεχνολογία.
Ο A. Kein (How, 2018:16) επιμένει:
«ζούμε συνάμα στην πιο utopian και dystopian εποχή». Στη μία πλευρά
συναγελάζονται οι «τεχνό- φιλοι» (“technophiles”) που υπόσχονται «ένα ψηφιακό
(digital) μέλλον αφθονίας» και από την άλλη πλευρά οι “Luddites” που κρούουν
τον κώδωνα του κινδύνου για μια «επερχόμενη techno-apocalypse”. Πάντως το
«πρώτο βήμα» για τον προσδιορισμό του μέλλοντος είναι να «αποφύγουμε την παγίδα
είτε της εξιδανίκευσης (idealizing) είτε της δαιμονοποίησης (demonizing) της
τεχνολογίας». Με κατακλείδα: αν θέλουμε να «ελέγξουμε πού πηγαίνουμε, πρέπει να
θυμηθούμε από πού προερχόμαστε».
6. Ο A. Kein (How, 2018: 70/71) δεν
συγκαταλέγει τον J.
Sachs, οικονομολόγο στο Columbia University, στους “Luddites” επειδή έχει τη
γνώμη ότι συντελείται με τη “smart technology” η μετακίνηση της «κατανομής του
πλούτου» από την «εργασία στο κεφάλαιο». Πρόκειται για μια ανησυχία μήπως αυτή
η τεχνολογία «κάνει τους ανθρώπους χειρότερα»...
Κατά τον A. Kein (How, 2018: 292),
οι «νέοι άνθρωποι» - χωρίς να διανύουν μια «στιγμή Λουδιτών» - δεν «διαλύουν
τις ψηφιακές συσκευές τους». Στρέφονται στην ακρόαση «μουσικών ηχογραφήσεων
υψηλής ποιότητας» και στην ανάγνωση ή τη συγγραφή “complex ideas”. Έτσι στις Ενωμένες Πολιτείες οι νέοι
ηλικίας δεκαοχτώ έως εικοσιτεσσάρων ετών, που πληρώνουν τις ηλεκτρονικές τους
υποχρεώσεις, αυξήθηκε από 4% το 2016 σε 18% το επόμενο έτος. Σε κάθε περίπτωση,
με τη μνεία του Nicholas Carr, δεν κυοφορήθηκε ποτέ “countercultural movement”
χωρίς τους νέους. Γιατί όχι και ο ίδιος υποψιάζεται ότι κινούμαστε πια στα
«πρόθυρα μιας νεανικής εξέγερσης» που στρέφεται εναντίον σε έναν «συνεχώς
συμμορφούμενο ψηφιακό τρόπο ζωής» των «ατέλειωτων tweets, των ενημερώσεων του
Facebook και του Snapchats”.
6.1 Και όταν επιχειρείται η «ρομποτική» να
συλληφθεί μέσω γελοιο γραφίας; Από τον έντυπο στον ψηφιακό κόσμο τι
αναβαθμίζεται ως προς τα «ιδεοτοπία» του «κοσμοσυστήματος», εξουσιαστών και
εξουσιαζόμενων; Βλ. «Αριστερά» και «στίβος».
7. Γιατί το «ρομπότ» να μην είχε προελθεί από τον
«ρούμπο», τον «μαραζωμένο άνθρωπο» (από το σλαβικό: “rombb”);
8. Δεν παραχωρώ σε κανένα «ρομπότ» τη δουλειά που
συνεχίζω να κάνω και τον «υπό διάθεση» χρόνο που αξιοποιώ.
9. Σε περίοδο άνθησης της «τεχνητής νοημοσύνης»
ποιος θα ήταν ο «κήπος του Αδώνιδος»; Αυτός της «προώρου απανθήσεως και
παρακμής» (βλ. και: «Αριστερά» και «στίβος»).
10. Αν για τους Πυλιώτες «χαμοθεός» είναι τα άφθονα
τρεχούμενα νερά, πώς θα τα αποτύπωναν τα «ρομπότ»; Όταν είσαι στο Λοζέτσι το
«ρομπότ» σου θυμίζει τα «ρούμπαλα» και τη «ρουπουτίνα»...
11. Πώς η «Ρομποτική» θα επιπέσει στις «έμφυτες
τάσεις του λαού μας», όπως διατυμπανίζεται ως «κέραμοι και πλίνθοι»;
12. Τα ρομπότ είναι «ανθρωπόμορφα»; «Ανδροειδή»
μήπως;
13. Για την «Ψηφιακή Αθήνα», όπου δούλοι θα
αντικατασταθούν με «ρομπότ» τεχνητής νοημοσύνης, στο πλαίσιο μας «ψηφιακής
ουτοπίας», βλ. Tegmark (Life
3.0, 2018:185)…
14. Τα
“Robots” ως “Stereotypes”
(βλ. Keen, How, 2018:253);
15. «Ρομποτο-ξεκούτης» θα υπάρξει;
16. Το «σύνδρομο Down» αφορά και τα ρομπότ;
17. Ρομποτο-«μπαχαλάκηδες» θα υπάρξουν;
18. Η ερώτηση του 1975 παραμένει η ίδια μετά από
σαρανταπέντε χρόνια: «Κι όταν βέβαια στην οικονομικοτεχνική πορεία τονίζεται η
ανάγκη του προγραμματισμένου ελέγχου, παρακάμπτεται το καίριο ερώτημα: από
ποιον θα συντελείται και γιατί»…
19. Ο Schwab (Shaping, 240) συμπεραίνει:
η «εξεύρεση λύσεων για τις προκλήσεις της 4ης Βιομηχανικής
Επανάστασης» θα απαιτήσει από τις «κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τα άτομα
να λάβουν τις ορθές στρατηγικές αποφάσεις» αναφορικά με τον «τρόπο ανάπτυξης
και εξέλιξης νέων τεχνολογιών». Μόνο που τούτο θα «απαιτήσει επίσης τη λήψη
μιας θέσης για τις κοινωνικές αξίες και την καλύτερη δημιουργία μηχανισμών για
συνεργατική (collaborative)
δράση».
20. Τι προσέλαβε ο Κάκος στο Davos από τον Klaus
Schwab και το “World Economic Forum”; Πόσο θα περιμένουμε να το ακούσουμε; Τον
κάκου!
21. Θα συνεργήσετε στην εμφάνιση της «5ης
βιομηχανικής επανάστασης»; Και πώς θα αξιολογήσετε το «παρελθόν» της; Μήπως
όμως έχετε συμβάλει στην εδραίωση του “Military — industrial complex” και πώς
θα το ξεμπλέξετε; Η “Biopolitics” πώς σας κεντρίζει; Ο “Biotech Century” σας
πήρε από το χέρι; Με την “cultural ecology” υπάρχουν περιθώρια «θετικής»
δράσης; Παντού και πάντα στις κινήσεις “smart-phone 5G(eneration)”; Πότε και
πώς από «εντελοδόχοι» θα αναβαθμιστείτε σε «κατακτητές» της “Artificial
Intelligence”; Έχετε κατανοήσει τη συμμετοχή σας στις παραγωγικές δυνάμεις
«ψηφιακής υποκλοπής»; Κυκλοφορείτε ως «σαλταδόροι» μεταλλαγμένα διά των χειρών
σας προϊόντα; Σε ποιο εμπόρευμα ή υπηρεσία αρνηθήκατε να εμφανιστείτε ως
διακινητές; Το κλήμα και το κλίμα πώς σας συναγείρει; Αυτοματισμός ή
“Heteromation” για την «Αποκριά» σας;
Ο Π. Νούτσος είναι ομότιμος καθηγητής
Κοινωνικής και Πολιτικής φιλοσοφίας του Παν/μίου Ιωαννίνων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου