Μίξεις και αποτελέσματα

Του Κωνσταντίνου Μπούρα*
 

ΑΝΤΩΝΙΑ ΒΕΛΙΣΣΑΡΑΤΟΥ, Πότε κοιμούνται τα δέντρα; μυθιστόρημα, εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 376

Βιβλία επιλέγεις με πολλά κριτήρια, για διαφορετικούς λόγους, με παντοίους τρόπους. Όταν όμως σε ένα και το αυτό πόνημα συναντάς πρωτοτυπία, καλαισθησία, διεξοδικότητα στη διαχείριση του θέματος και πολλές άλλες αφορμές για αναγνωστικές φυγές, τότε το βύθισμα στην συνδημιουργική αναπαραστατική φαντασιακή διαδικασία είναι και θελκτικό και αναπότρεπτο.
Το βιογραφικό τής Αντωνίας Βελισσαράτου υπόσχεται στο τρίτο της μυθιστόρημα (με μία αναπόφευκτη ποιητική παρεκτροπή) ότι κατέχει και την τεχνική και την εξασκημένη ευαισθησία και την αυτοκριτική ικανότητα της σφαιρικής ενσυναίσθησης, αλλά και τα εκφραστικά της μέσα προκειμένου να ξεδιπλώσει μια πολυσύνθετη, πολυπρόσωπη ιστορία σε πολυπολιτισμικά συμφραζόμενα χωρίς να χάσει τον αναγνώστη της μήτε τον δικό της αφηγηματικό «μίτο τής Αριάδνης».
Ο τίτλος παραπέμπει εμμέσως στο γνωστό θεατρικό έργο τού Κασόνα «Τα δέντρα πεθαίνουν όρθια». Είναι αξιοθαύμαστο πώς εκτυλίσσεται η καταιγιστική αυτή κινηματογραφική δράση (σε επίπεδο που να διαπιστώνουμε ότι η αστυνομική λογοτεχνία διαπιδύει σε αυτό το υβριδικό ποιητικό είδος με την έκδηλη δραματική προφορικότητα). Η λογοτεχνικότητα στοιχειοθετείται και συναπαρτίζεται εδώ από λόγια και μεικτά στοιχεία τής τρέχουσας καθημερινής έκφρασης, σε βαθμό όμως της μεγίστης αληθοφάνειας που αγγίζει σχεδόν τον νατουραλισμό.
Βεβαίως, οι ανάλογες τηλεοπτικές (διεθνείς) σειρές και η σύνολη αφηγηματική παρακαταθήκη εμπλουτίζεται εδώ με ένα στοιχείο ελληνικότητας, που λες κι ανάγεται στην μακρινή εκείνη εποχή τής «Αναπαράστασης» τού Θόδωρου Αγγελοπούλου. Η φτωχή Ελλάδα αφ’ ενός, το βουτηγμένο στην ανέχεια Μεξικό αφ’ ετέρου, και στο μέσο η αστυνομοκρατούμενη μητροπολιτική Αμερική, δίνουν το ιδανικό φόντο για να ξετυλιχτούν οι ποικίλες παράλληλες επιμέρους ιστορίες που συνυφαίνονται με δεινότητα.
Όσο κι αν είναι εποχή συμπεριλήψεων, δεν γίνεται πάντα όλα να απλοποιηθούν, να ταξινομηθούν, να εκλογικευθούν, γιατί τότε ακριβώς είναι που ακυρώνεται αυτή ταύτη η λειτουργικότητα τόσο της λογοτεχνικής (υπεκ)φυγής όσο κι η περίφημη «ποιητική άδεια» (που ισχύει πλέον και για τους καθαυτό «πεζογράφους»).  Η υβριδική αμαλγαματοποίηση και η διαπίδυση των ειδών (ως υδροχρώματα το ένα εντός του άλλου) χαρίζει στην σύγχρονη περιρρέουσα ατμόσφαιρα μία σαγήνη που είχαμε χάσει προσωρινά στους πρόσφατους βιομηχανικούς αιώνες.
Εξώφυλλο-γρίφος που διαβάζεται και ως ερυθρόμαυρο δέντρο, αλλά και ως λευκόμορφες αρχετυπικές φιγούρες «ανδρός-γυναικός», που σε συνδυασμό με την άρτια επιμέλεια τού πονήματος από τον φιλότεχνο κι ακάματο τεχνουργό Κωνσταντίνο Ι. Κορίδη, προσθέτει πολλά ακόμα συν στην βιβλιοφιλική αυτή αναδημιουργική πρόκληση.
 
*Ο Κωνσταντίνος Μπούρας είναι διδάκτωρ Θεατρολογίας και Μεταφρασεολογίας

 

Άποψη της έκθεσης “On an island” του Κωστή Σταφυλάκη στην K-Gold Temporary Gallery στη Λέσβο. Φωτ. Όλγα Σαλιαμπούκου