Νίκος Τοπαλίδης, A walk along the shore

Νίκος Τοπαλίδης, P.D. (Position Doubtful), 2015, γραφίτης σε στυπόχαρτο, 320 x 320 εκ. Φωτ.: Μιχαήλ Καζιαλές

Της Χριστίνας Πετρηνού*
 
Ο Νίκος Τοπαλίδης (1985) σπούδασε στην ΑΣΚΤ με καθηγητή τον Μάριο Σπηλιόπουλο. Στην γκαλερί Ζουμπουλάκη παρουσίασε ένα σύνολο μονόχρωμων σχεδίων, που δημιούργησε από το 2015 ως το 2023, όλα σε μαύρο χρώμα. Πρόκειται για μια σειρά έργων σε μεγάλου μεγέθους χαρτιά, τα οποία έχουν σχεδιαστεί με γραφίτη και αποκαλύπτουν μαύρους ορίζοντες, σκοτεινά και ερημικά τοπία καθώς και ήσυχες θάλασσες. Οι τοπιογραφίες του προκύπτουν από φανταστικά μέρη. Η πρώτη του ατομική έκθεση ήταν εξαιρετική τόσο σε σχεδιαστικό επίπεδο όσο και σε ό,τι αφορά το στήσιμό της. Αναμένουμε το επόμενο βήμα!
Το αποτέλεσμα αυτών των νυχτερινών τοπίων μας φέρνει στον νου τις αξίες της μονόχρωμης φωτογραφίας αλλά και καλλιτέχνες που με εμμονή δούλεψαν το μαύρο χρώμα, όπως ο Soulages, o Richter, o Kounellis και πολλοί άλλοι ακόμη μιας και η σχετική λίστα δεν σταματά εδώ. Ο Τοπαλίδης σχεδιάζει και γιατί όχι ζωγραφίζει με τον γραφίτη, υλικό κατ’ εξοχήν του σχεδίου αλλά που σε μεγάλη επιφάνεια, μπορεί να παραπέμψει και στη ζωγραφική. Το μαύρο βρίσκεται σε όλες του τις παραλλαγές, σε ευφάνταστους τονισμούς και χρώματα όπως το ασημί, το γκρίζο. Ανάλογα με τον φωτισμό και την επεξεργασία του γραφίτη, τα σχέδια αυτά «χορεύουν» σε πολλές κατευθύνσεις. Ο καλλιτέχνης σχεδιάζει χωρίς προσχέδιο με όπλο το μαύρο χρώμα με το οποίο λούζει το τοπίο χωρίς να το ακινητοποιεί. Μέσα από τη μονοχρωμία του μαύρου πετυχαίνει τόσο την περισυλλογή όσο και τον χρωματικό περιορισμό, ο οποίος αναλύεται σε πολυάριθμες τονικές διαβαθμίσεις, σε απρόσμενες διαφάνειες του μαύρου χρώματος.
Ο Τοπαλίδης καθιστά τον εαυτό του περιπατητή ερημικών τοπίων  χωρίς τίποτα να ακινητοποιείται. Κυριαρχεί μια απόλυτη ηρεμία μέσα από την επιλεκτική ανάδυση των εικόνων. Οι εικόνες των τοπίων του είναι απλές: θάλασσες που συμπίπτουν με τους ορίζοντες μέσα από ένα ρυθμικό παιχνίδι όπου συναντιούνται τα βράχια και οι αμμουδιές. Η τεχνική του μοναδική και πλούσια στην εκτέλεση. Βρισκόμαστε μπροστά στο απόλυτο τίποτα μέχρι να αναδυθούνε οι απλές εικόνες με έναν ρυθμικό τρόπο. Τα σχέδια δεν είναι ούτε επίπεδα ούτε περιγραφικά αλλά ούτε και ψευδαισθητικά. Τα τοπία του ξεχωρίζουν από ένα ατέρμονο παιχνίδι του πήγαινε-έλα όπου το χρώμα, και ας είναι μαύρο, μεταμορφώνει τις εικόνες σε επίπεδα όπου συγχέεται το μπρος με το πίσω. Η εικονογραφία είναι δευτερεύουσα από το ένα σχέδιο στο άλλο μπροστά στην δεξιοτεχνία και τον συσχετισμό του μαύρου χρώματος το οποίο έχει την δύναμη να μας περικλείει. 
Ο γραφίτης δημιουργεί τοπία μοναχικά, διαφανή. Ο θεατής έχει μια εμπειρία μπροστά στον αντικατοπτρισμό του μαύρου χρώματος σαν ένας άλλος καθρέπτης, το καθρέφτισμα του οποίου παραμένει εσωτερικό, πυκνό και άνευ ορίων. Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα ποιητικό έργο τα όρια του οποίου είναι μεταβλητά και ασταθή όσο και συγκεκριμένα, πυκνά σαν την νύχτα. Η εικονογραφία έρχεται σε δεύτερη ανάγνωση μπροστά στον καταιγισμό του γραφίτη. Τα τοπία έτσι όπως τα βλέπει ο θεατής φαίνονται συμπυκνωμένα, απογυμνωμένα από κάποια νοσταλγία. Τίποτα το ρομαντικό παρά μόνο η κυριαρχία του μαύρου χρώματος, το μυστήριό του, η πυκνότητά του αλλά και τα «ατυχήματα», οι γρατζουνιές, τα σκισίματα πάνω στο χαρτί: όλα αυτά τα χαρακτηριστικά φέρουν μια οικειότητα και ένα πλαίσιο, τα όρια του οποίου συνεχώς διαφοροποιούνται, μετατοπίζονται. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια υπερβολική, μοναδική αλλά και παράξενη ησυχία την οποία υπογραμμίζει ο καλλιτέχνης σε όλο της το εύρος. Αυτό το χαρακτηριστικό είναι που μας γοητεύει.
Περιπλανιόμαστε από το ένα έργο στο άλλο χωρίς τίποτα να έρχεται να μας ακινητοποιήσει σε έναν ερημικό χώρο. Το μαύρο χρώμα φέρει ένα βάρος και ταυτόχρονα μας επιτρέπει την περισκοπική ματιά. Ο Νίκος Τοπαλίδης μας εισήγαγε σε έναν κόσμο του οποίου η αύρα πλανιέται μέσα από τη σχεδιαστική του δεξιοτεχνία.
 
* Η Χριστίνα Πετρηνού είναι ιστορικός τέχνης / επιμελήτρια εκθέσεων