«Τον εφοβούμαστε να τον θωρούμε...»

Η αιματηρή πορεία του Φριτς Σούμπερτ και των ανδρών του στην Κρήτη και τη Μακεδονία της Κατοχής

ΘΑΝΑΣΗΣ Σ. ΦΩΤΙΟΥ, Η ναζιστική τρομοκρατία στην Ελλάδα, Πρόλογος: Στράτος Δορδανάς, εκδόσεις Επίκεντρο, σελ. 520

ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ

Κρουσώνας, Καλλικράτης, Χορτιάτης, Γιαννιτσά... Κηλίδες αίματος ενώνουν τις απομακρυσμένες αυτές τοποθεσίες στο χάρτη της Κρήτης και της Μακεδονίας. Αίμα που άφηνε στο πέρασμά του ο επιλοχίας Φριτς Σούμπερτ και το «Σώμα Κυνηγών» του, όνομα που, μολονότι ανήκει σε έναν από τους σκοτεινότερους πρωταγωνιστές της Κατοχής, το άκουσμά του προκαλεί ανατριχίλα ακόμη και σήμερα...

Αυτός είναι ένας από τους παράγοντες που συνετέλεσαν ώστε ο βίος και η πολιτεία τόσο του ίδιου όσο και του ένοπλου δωσιλογικού σώματος το οποίο συγκρότησε να καλύπτονται, σε πολλές πτυχές τους, από την αχλύ του μύθου, στην κατασκευή του οποίου συνετέλεσε τόσο ο ίδιος όσο και οι ποικίλες βολικές εκ των υστέρων «ερμηνείες» για τη δράση του, αλλά και, πρωτίστως, η αποσπασματικότητα των τεκμηρίων και των μαρτυριών γι’ αυτήν.

Ο Φριτς Σούμπερτ θα βρεθεί στην Κρήτη αμέσως μετά την κατάληψή της από το γερμανικό στρατό, τον Αύγουστο του 1941, ως διερμηνέας, με τον ταπεινό βαθμό του δεκανέα. Έχοντας ζήσει πολλά χρόνια στη Σμύρνη και την Αλεξάνδρεια, εκμεταλλεύεται την ελληνομάθειά του προκειμένου να συντηρήσει το μύθο της ελληνικής καταγωγής του, αλλά και για την απόσπαση πληροφοριών, δραστηριότητα στην οποία διακρίθηκε. Η ελληνομάθεια υπήρξε και ο παράγοντας που υποβοήθησε τη «μοιραία» συνάντησή του με την ομάδα των αντιβενιζελικών από τον Κρουσώνα Ηρακλείου, που θα αποτελέσουν τον πυρήνα του παραστρατιωτικού σώματος το οποίο θα συγκροτήσει.

Επικεφαλής αυτού του «Σώματος Κυνηγών», θα αναλάβει να κάνει στην Κρήτη τις «βρώμικες δουλειές» στις οποίες δεν ήθελε να εμπλακεί η Βέρμαχτ: τρομοκράτηση του πληθυσμού, ξυλοδαρμοί, βασανιστήρια, ανακρίσεις, αλλά και λεηλασίες, εκτελέσεις, πυρπολήσεις χωριών. Καθώς όμως το σώμα των «σουμπεριτών» καθίστατο όλο και περισσότερο ανεξάρτητη μεταβλητή, ερχόταν σε σύγκρουση με τις απόπειρες «κατευνασμού» του πληθυσμού που ακολουθούσε ο διοικητής του «Φρουρίου Κρήτη» στρατηγός Μπρόιερ -ο ίδιος που τον είχε στηρίξει στην έως τότε ανεξέλεγκτη δράση του. Έτσι, τον Γενάρη του 1944, ακολουθούμενος από 35-40 πιστούς του, φθάνει στη Μακεδονία, για να συναντήσει τις ένοπλες αντικομμουνιστικές ομάδες που είχαν ήδη «κάνει όνομα» στην περιοχή για την αγριότητά τους: των Πούλου, Γραμματικόπουλου, Σκαπέρδα κ.ά.

Καθώς η παρουσία των Γερμανών έβαινε προς το τέλος της, η δράση των σωμάτων αυτών υπερέβαινε κάθε φαντασία. Ο Σούμπερτ και οι άνδρες του τοποθετούνται στην περιοχή της δυτικής Χαλκιδικής και της λίμνης Βόλβης, όπου εμπλέκονται σε συγκρούσεις με τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ και στην τρομοκράτηση και την καταστροφή χωριών, για να πρωταγωνιστήσουν, μαζί με τις δυνάμεις των «πουλικών», λίγο πριν αποχωρήσουν από την Ελλάδα, στην καταστροφή του Χορτιάτη και τη σφαγή των Γιαννιτσών, το αποκορύφωμα της εγκληματικής του πορείας.

Ακολουθώντας τα υποχωρούντα γερμανικά στρατεύματα, μέσω Γιουγκοσλαβίας, ο Σούμπερτ φθάνει στη Βιέννη, για να ενδυθεί την ταυτότητα του «Κωνσταντίνου Κωνσταντινίδη» με την οποία θα επιχειρήσει να επιστρέψει στην Ελλάδα, με τελικό προορισμό την Αλεξάνδρεια. Η τυχαία αναγνώρισή του στην Αθήνα θα έχει ως αποτέλεσμα να οδηγηθεί ενώπιον του Στρατοδικείου Εγκληματιών Πολέμου, στις 28/7/1947, όπου θα καταδικαστεί 27 φορές σε θάνατο, κατηγορούμενος για 3.000 φόνους (αριθμός που, βέβαια, ανάγεται στη σφαίρα του μύθου). Στις 22 Οκτωβρίου ο επίλογος της αιματηρής του πορείας θα γραφεί στον «συνήθη τόπο εκτελέσεων», πίσω από τις φυλακές του Επταπυργίου, στη Θεσσαλονίκη...

Αν μπορούμε σήμερα να ακολουθήσουμε με αυτόν τον συνεκτικό τρόπο την πορεία αυτού του primus inter pares του ελληνικού δωσιλογισμού, το οφείλουμε στην πολύχρονη και εξαντλητική έρευνα ενός ιστορικού, που όμως δεν έχει αντικείμενό του τη νεότερη ιστορία: Ο βυζαντινολόγος Θανάσης Φωτίου, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα του Καναδά, ξεκίνησε την ενασχόλησή του με τον Φ. Σούμπερτ λόγω του ότι ο τόπος καταγωγής του, η Μαραθούσα, πυρπολήθηκε από τους «σουμπερίτες» το καλοκαίρι του 1944. Επιχειρώντας να πάει πέρα από τη «στρατηγική της λήθης» των συγχωριανών του, πέτυχε, χάρις στην επιστημονική του σκευή, να καταστήσει τον Φ. Σούμπερτ και τους άνδρες του «πρόσωπα της ιστορίας», συμβάλλοντας στην «αποκοπή τους από το συνοδευτικό μύθο τους», όπως σημειώνει ο ιστορικός Στράτος Δορδανάς προλογίζοντας τη μελέτη του. Απαιτήθηκε γι’ αυτό πολύχρονη έρευνα σε δυσπρόσιτο αρχειακό υλικό, δεκάδες συνεντεύξεις, δουλειά μυρμηγκιού. Το αποτέλεσμα όμως είναι η ταυτοποίηση των πρωταγωνιστών αυτής της σκοτεινής σελίδας της Κατοχής «μέχρι φυσικού προσώπου» (παρατίθεται ονομαστικός κατάλογος των στρατολογημένων από τον Σούμπερτ και της τύχης τους). Θα ήταν ευτύχημα για την ιστορική μας γνώση αν διαθέταμε ανάλογες εξαντλητικές έρευνες και για τη δράση, π.χ., των Ταγμάτων Ασφαλείας στη Νότια Ελλάδα. Υπ’ αυτήν την έννοια, η μελέτη του Θ. Φωτίου αποτελεί και μία πρόκληση για τους νεότερους ερευνητές.

Ο Σπύρος Κακουριώτης είναι δημοσιογράφος