Ένα κλασικό κείμενο, σε μορφή θεατρικού έργου, που όμως δεν παίζεται στη σκηνή αλλά ακούγεται από το CD...
Δεν μπορούμε να μη χαιρετίσουμε με ενθουσιασμό την κυκλοφορία (διόλου συμπτωματικά από την ανεξάρτητη και προσηλωμένη στην ουσία και όχι στις πωλήσεις δισκογραφική εταιρεία Puzzlemusik) μιας αληθινά εξαιρετικής δουλειάς, μιας θεατρικής διασκευής του εμβληματικού έργου του Λιούις Κάρολ «Η Αλίκη Στη Χώρα Των Θαυμάτων», όπου συνυπάρχουν ο λόγος – αφηγηματικός μα και διαλογικός-, το τραγούδι και η μουσική. Συζητήσαμε την Αγγελική Δαρλάση (επίσης καθόλου συμπτωματικά πολύ γνωστή συγγραφέα παιδικών βιβλίων, με πολλές διακρίσεις στο ενεργητικό της) η οποία είχε την ιδέα και έγραψε τα κείμενα και τους στίχους των τραγουδιών, για τις δυσκολίες, τις προκλήσεις αλλά και τους στόχους του εγχειρήματος, ενώ σε κάποια σημεία που αφορούσαν το μουσικό μέρος του έργου παρενέβη και ο συνθέτης Χρήστος Αλεξόπουλος που το υπογράφει.
ΘΑΝΟΣ ΜΑΝΤΖΑΝΑΣ
Πάντα είχα την περιέργεια να ρωτήσω συγγραφείς παιδικών βιβλίων, γονείς και οι ίδιοι, παιδιών σε μικρή ηλικία, όπως εσύ, αν αρχίζοντας να γράφεις κάτι έχεις στο μυαλό σου – ή έστω υποσυνείδητα – ότι πρέπει πριν απ’ όλα αυτό να είναι καλό μα και ενδιαφέρον για τα ίδια τα παιδιά σου.
Α.Δ. Ξεκίνησα να γράφω και για παιδιά πριν αποκτήσω δικά μου, επειδή με ενδιαφέρει η παιδική ηλικία, αγαπώ τα παιδιά, τα πιστεύω και θεωρώ ότι το παιδικό βιβλίο είναι ένα πολύ δύσκολο και απαιτητικό είδος, είσαι μόνιμα στην «κόψη». Δυστυχώς, το ταυτίζουμε πολλές φορές με το απλοϊκό ή το πρόχειρο - διαφωνώ κάθετα με αυτό. Ως ενήλικοι μπορεί π.χ. να φάμε πρόχειρο φαγητό, για τα παιδιά όμως μέλημά μας είναι να τρώνε καλομαγειρεμένα, θρεπτικά, νόστιμα, ζεστά φαγητά, τα οποία φυσικά τρώμε κι εμείς ευχάριστα. Τα ίδια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει και η πνευματική τροφή κάθε παιδιού.
Δεν φοβήθηκες να αναμετρηθείς με ένα τόσο κλασικό κείμενο, όπως αυτό του Λιούις Κάρολ; Κάποιος κακόβουλος θα μπορούσε ίσως να μιλήσει ακόμα και για «δημιουργική αυθάδεια»...
Α.Δ. Μα για ποια αναμέτρηση μιλάμε; Και γιατί; Και ειδικά στην μετά και από την μεταμοντέρνα εποχή όπου σκηνοθέτες έχουν «διαλύσει» κλασικά κείμενα! Λατρεύω το συγκεκριμένο βιβλίο, με εμπνέει, και γι' αυτό θέλησα να ασχοληθώ μαζί του... Από αγάπη και θαυμασμό. Αν δεν πίστευα ότι είναι τόσο καλό, γιατί να ασχοληθώ καν; Θα έγραφα κάτι δικό μου. Εδώ πρόκειται για τη μεταγραφή, τη μεταφορά σε ένα άλλο είδος κι ένα άλλο μέσο, με όλες τις δραματουργικές και τεχνικές ιδιαιτερότητες που αυτό συνεπάγεται.
Ποιες δυσκολίες, τόσο από πλευράς μορφής όσο και περιεχομένου, παρουσιάζει η διασκευή, προσαρμογή, ή όπως αλλιώς προτιμάς να το ονομάσεις, ενός τέτοιου κειμένου από τα αγγλικά στα ελληνικά, και πώς τις αντιμετώπισες;
Α.Δ. Το κείμενο είναι γεμάτο από ιδιωματισμούς, νεολογισμούς ή και αναφορές σε θέματα της εποχής του που έχουν το ...«αμετάφραστο». Από τη στιγμή όμως που δεν έκανα μετάφραση του βιβλίου, δεν στάθηκα εκεί, εφόσον δεν χρειαζόταν. Για εμένα η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν πώς σελίδες διαλόγων θα χωρέσουν σε λίγες γραμμές ή και να γίνουν στίχοι τραγουδιού (όποτε αυτό ήταν δραματουργικά σωστό). Έπρεπε λοιπόν να βρω το «ζουμί» ας πούμε, το πνεύμα του κάθε επεισοδίου. Όμως, έτσι κι αλλιώς, ο θεατρικός λόγος είναι πυκνός κι ευτυχώς το ίδιο ισχύει και για το ύφος μου. Χρειάστηκε παρ' όλα' αυτά να αφαιρέσω αρκετά επεισόδια, δεδομένου ότι απευθυνόμαστε σε ακροατές πια και όχι αναγνώστες. Οι συνθήκες πρόσληψης είναι εξ' ορισμού διαφορετικές και όφειλα να τις λάβω υπ' όψιν μου. Κατά τα άλλα, προσπάθησα να μείνω όσο πιο πιστή μπορούσα στο αρχικό κείμενο.
Προέρχεσαι από τον χώρο του θεάτρου και η συγκεκριμένη δουλειά σαφέστατα δεν είναι απλά ένα CD με παιδικά τραγούδια, αλλά έχει την δομή μια παράστασης, θα έλεγα μάλιστα ενός μιούζικαλ. Είναι εύλογο λοιπόν να ρωτήσει κανείς αν είναι μόνο οικονομικοί λόγοι που την έκαναν να καταλήξει να γίνει δίσκος και όχι στη σκηνή.
Α.Δ. Ποιος σου είπε ότι στοίχισε λίγο, συγκριτικά μιλώντας; Ηθοποιοί, μουσικοί, στούντιο... Δεν μιλάμε για μία ακόμη φτηνή ή άρπα κόλα παραγωγή! Ο λόγος που προσωπικά ήθελα να το κάνω, σε αυτή τη μορφή, ήταν επειδή μεγάλωσα ακούγοντας ανάλογες διασκευές στο κρατικό ραδιόφωνο («Ιστορίες θαυμαστών ηρώων») σε κείμενα του Κώστα Δαρλάση και μουσική του Σταμάτη Κραουνάκη. Θεωρώ ότι είναι ωραίος τρόπος να φέρεις σ' επαφή παιδιά μικρότερης ηλικίας με μεγάλα κείμενα. Δεν γίνεται πια κάτι ανάλογο για παιδιά, και μάλιστα στο ραδιόφωνο, καθώς το συγκεκριμένο μέσον αγνοεί επιδεικτικότατα την ύπαρξή των παιδιών. Γιατί λοιπόν όχι ανάλογες διασκευές σε CD;
Πώς ήταν η μεταξύ σας συνεργασία; Αγγελική, είχες κάποια συγκεκριμένη άποψη ή έστω έδωσες κατευθύνσεις, κυρίως για τη μουσική των τραγουδιών αλλά και συνολικά για την ηχητική επένδυση; Και αντίστοιχα, Χρήστο, πόσο δύσκολο ήταν ή έστω συνιστούσε δημιουργική πρόκληση το να γράψεις τραγούδια επάνω σε στίχους κάποιου άλλου – έστω και αν αυτή ήταν η σύζυγος σου– και όχι δικούς σου, όπως συνέβαινε στις μέχρι τώρα δουλειές σου;
Α.Δ. Τον Χρήστο τον εκτιμώ ιδιαίτερα ως συνεργάτη από την πρώτη δουλειά που κάναμε μαζί, πριν καν γίνουμε ζευγάρι. Και έχω το «θράσος» να πω ότι τον θαυμάζω και λατρεύω τη μουσική του. Δεν του δίνω κατευθύνσεις, απλά είμαστε στο ίδιο μήκος κύματος, αλληλοσυμπληρωνόμαστε και αλληλοεκτιμούμαστε. Τα πράγματα, μετά από τόσες συνεργασίες, κυλούν και προκύπτουν σχεδόν από μόνα τους, μέσα από δημιουργικές συζητήσεις και προβληματισμούς.
Χ. Α. Τα τρία πρώτα albums μου είχαν και τραγούδια σε στίχους άλλων εκτός από τους δικούς μου. Έχω άρα ξανασυνεργαστεί με στιχουργούς και με την Αγγελική, συγκεκριμένα στο «Και Μετά;» του 2003. Επίσης στο πρώτο άλμπουμ είχα μελοποιήσει Σουρή, στο δεύτερο Μουντέ. Είμαι εξοικειωμένος με τη διαδικασία αυτή και είναι ευχάριστη. Σου διευρύνει τους ορίζοντες, σου δίνει ιδέες. Απλά για πρώτη φορά έγινε σε επίπεδο ολόκληρου album.
Περιγράψτε την δημιουργική διαδικασία που υπήρχε ανάμεσα σας, ιδιαίτερα κατά το γράψιμο των τραγουδιών.
Α.Δ. Διαβάσαμε στα παιδιά το κείμενο και τα βάζαμε να ακούσουν το demo για να δούμε αν λειτουργεί όπως υποθέταμε. Ειδικά μας ενδιέφερε η αντίδρασή τους στα τραγούδια.
X. A. Ήταν πολύ δημιουργική. Υπήρξε πάρε δώσε και ανατροπές. Η ιδέα ο Ποντικός να τραγουδάει hip-hop ήταν της Αγγελικής. Σε μία περίπτωση, καταλήξαμε να γράψουμε τη μουσική μαζί («Οι Τάρτες») και σε μία άλλη καταλήξαμε να γράψουμε τους στίχους μαζί («Σε Πείσμα Των Καιρών»).
Ήταν εύκολο να βρεις ηθοποιούς –και ιδιαίτερα φυσικά για τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Αλίκης– και ποιες δυσκολίες αντιμετώπισες ως προς τη σκηνοθεσία/διδασκαλία τους; Δεν αισθάνθηκες αλήθεια σε εκείνο το σημείο να σε δεσμεύει το γεγονός ότι δεν είχες στην διάθεση σου την μία από τις δύο διαστάσεις της ερμηνείας ενός ηθοποιού, δηλαδή την οπτική;
X. A. Μα είναι «θέατρο για το ραδιόφωνο» και είναι με τέτοιο τρόπο γραμμένο. Αν το έγραφα για θέατρο θα ήταν σίγουρα διαφορετική η διασκευή. Για το ρόλο της Αλίκης έψαχνα μια νεανική φωνή, κι όταν άκουσα το demo της ενθουσιάστηκα. Δεν με παίδεψε καθόλου η Σάρα Ψάλτη∙ αν και είναι τριτοετής ακόμα σπουδάστρια υποκριτικής σχολής εκτός από ταλαντούχα είναι και πολύ εργατική. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για όλους τους άλλους. Καμία δυσκολία, ίσα ίσα ήταν απολαυστικότατη εμπειρία. Έχει άλλη γοητεία το θέατρο στο ραδιόφωνο και για τους ίδιους τους ηθοποιούς. Άλλωστε μιλάμε για πολύ καλούς κι έμπειρους ηθοποιούς, σωστούς επαγγελματίες, με ήθος και συνέπεια. Ίσως η μόνη δυσκολία ήταν ότι είχαν τόσες καλές ιδέες που ήταν δύσκολο να επιλέξω (ο Άρης Τσαμπαλίκας ως Καπελάς, για παράδειγμα, είχε τουλάχιστον τρεις διαφορετικές εκδοχές να προτείνει και ήταν και οι τρεις ενδιαφέρουσες!).
Τέλος, υπάρχουν κάποια μηνύματα, πέραν βέβαια από αυτά που ήδη υπάρχουν στο αυθεντικό κείμενο, τα οποία προσπαθείς να δώσεις στα παιδιά μέσα από αυτή την δουλειά; Και εκτός από την εμπορική της απήχηση που είναι άλλο θέμα, ποιες αντιδράσεις από τα παιδιά, μα ίσως και τους γονείς, θα σε ικανοποιήσουν ως την βασική δημιουργό της;
Α.Δ. «Παιδί είμαι, δεν είμαι ανόητη! Και τα παιδιά έχουν μυαλό και μπορούν μια χαρά να το χρησιμοποιούν...», που λέει κι η Αλίκη (του Κάρολ μα και η δική μου)! Η μεγαλύτερη ικανοποίηση θα ήταν για εμένα να τους δημιουργηθεί η επιθυμία να διαβάσουν το πρωτότυπο κείμενο. Και φυσικά να μου ζητήσουν να φτιάξω κι άλλο CD!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου