Διακοπές από τη λογική

Η έκθεση του Μιχάλη Αρφαρά στο Μέγαρο Εϋνάρδου του ΜΙΕΤ, Αγίου Κων/νου 20, 14 Οκτωβρίου - 28 Νοεμβρίου

ΤΗΣ ΛΗΔΑΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Το έργο του εικαστικού καλλιτέχνη και δασκάλου της χαρακτικής, Μιχάλη Αρφαρά, διαπνέεται από τη δύναμη του ονείρου. Θωρακισμένος με αυτήν υπερβαίνει τα όρια. Μετασχηματίζει το φαντασιακό σε πραγματικό και τανάπαλιν. Με μια γλώσσα που διαρρηγνύει τα συνήθη στεγανά των τεχνικών της χαρακτικής, της ζωγραφικής, της γλυπτικής, των κινούμενων σχεδίων.

Θυμάμαι τις μεταλλικές μορφές που είχε παρουσιάσει, πριν από λίγα χρόνια, μαζί με έργα του ζωγράφου Γιάννη Ψυχοπαίδη στο Αμβούργο. Φτιαγμένες με σκουριασμένα αντικείμενα της καθημερινότητας. Να ασφυκτιούν μέσα στους στενούς διαδρόμους μιας μεγάλης ασφαλιστικής εταιρίας και να υποδαυλίζουν τη στερεοτυπία της δομής τους με την εκρηκτικότητα που ανέδυε η σύνθεσή τους αλλά και οι διαφορετικοί συνειρμοί που υποκινούσαν.

Η τελευταία έκθεση του Μιχάλη Αρφαρά στο Μέγαρο Εϋνάρδου καθρεφτίζει τη συνέχεια της ανατρεπτικής καλλιτεχνικής πορείας του. Φέρει τον τίτλο «Διακοπές από τη λογική», που χαρακτηρίζει απόλυτα τα δημιουργήματα που αντικρίζουμε. Φέρνει στο φως εικόνες από το ασυνείδητο. Που συμπλέκονται με εικόνες από την ιστορία της τέχνης, τις πρωτόγονες μάσκες, τα πτηνόμορφα μεταφυσικά ειδώλια και τα ειδώλια της γονιμότητας της αρχαϊκής τέχνης, καθώς και τις μεσαιωνικές «οπτασίες» του μυστικιστή Ιερώνυμου Μπος. Και συνδέονται με τις μορφές τού εκφραστή της νέας Αντικειμενικότητας Όττο Ντιξ, του σουρεαλιστή Μαξ Έρνστ, της ντανταΐστριας Χάννας Χέχ, της κονστρουκτιβίστριας Κάθριν Ντράιερ ή του αριστοτέχνη του κολάζ, κυβιστή Ζορζ Μπρακ, αλλά και του δημιουργού αφηρημένων γραφιστικών ψυχογραμμάτων Χανς Χάρτουγκ.

Πλάθει «αφρικανικές» μάσκες και φιγούρες με ζωόμορφα και ανθρωπόμορφα στοιχεία, έτσι ώστε να μεταμορφώνονται σε πλάσματα του μύθου, χωρίς να χάνουν την πραγματική υπόστασή τους.

Γράφει «Χοροεσπερίδες», που συμβαίνουν πάνω στο περίγραμμα ενός ημικυκλίου, με τις σχηματοποιημένες γυναικείες μορφές να οδεύουν προς την καμπή του, όπως σε έναν σύγχρονο χορό του Ζαλόγγου.

Και μάγους, που τα τρομακτικά τους προσωπεία συντίθενται από μια σειρά λευκών οδοντοστοιχιών και δυο μικροσκοπικών, λευκών, κυκλικών περιγραμμάτων στη θέση των ματιών. Ενώ τα σκελετοποιημένα, επίσης λευκά, χέρια τους θυμίζουν εκείνα, τα κρυμμένα πίσω από άσπρα γάντια, των ταχυδακτυλουργών.

Τις χαράζει με μεικτές τεχνικές, της λιθογραφίας, της οξυγραφίας, της ακουατίντα ή της μεταξοτυπίας. Χρησιμοποιώντας με εξαιρετική φειδώ το χρώμα στα ασπρόμαυρα δημιουργήματά του.

Τις αποτυπώνει με αφηρημένα σχήματα και αναγνωρίσιμες μορφές, με έναν τρόπο ρυθμικό. Που μετατρέπει το χώρο, παρά την εμφανή απουσία τού βάθους, σε μια σκηνή θεάτρου. Πίσω από την οποία ο καλλιτέχνης μοιάζει να κατευθύνει τις φιγούρες του.

Εκφράζει με την τραγικότητα των μορφασμών τους την τραγικότητα της ύπαρξης. Και, ταυτόχρονα, διαδηλώνει, με την ελαφρότητα που διαπνέει τις κινήσεις τους και το ανεπαίσθητο σχεδόν μειδίαμά τους, μια πηγαία αίσθηση της ελευθερίας.

Τολμά να έρθει αντιμέτωπος «με τις επίμονες σκιές» που καθόρισαν τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια, όπως γράφει στο εισαγωγικό σημείωμα του καταλόγου της έκθεσής του. «Αυτές τις σκιές(…) που έγιναν μέρος της ψυχοσύνθεσής» του. Που αποτελούν μέρος και της δικής μας ψυχοσύνθεσης και ιστορίας μας. Ακόμα κι αν δε θέλουμε να τις δούμε.

Προβάλλει, σε μια εποχή όπου τα πάντα θεωρούνται ιδιοτελή και ισοπεδωμένα, το «ανιδιοτελές παιγνίδι της σκέψης» και την ανατρεπτική σαγήνη του.

Και μας καλεί να πάρουμε μέρος σ’ αυτό.