Ο Σικελιανός γνωστικός

(Ένα σχόλιο)

Για να κατανοήσουμε την πορεία του Σικελιανού, μπορούμε να επιστρατεύσουμε έννοιες από τους Γνωστικούς. Οι Γνωστικοί πρεσβεύουν πως αυτός ο κόσμος είναι ένας ελαττωματικός κόσμος, είναι ο κόσμος της έκπτωσης. Το κοσμικό επίπεδο από το οποίο εξέπεσε αποκαλείται πλήρωμα. Ο κόσμος της έκπτωσης είναι το κένωμα. Κάποια όμως στιγμή ο κόσμος θα αποκατασταθεί και θα επανέλθει στον κόσμο του πληρώματος -η πίστη στην αποκατάστασιν.

Ο Αλαφροϊσκιωτος εκφράζει άνθρωπο του πληρώματος - τον πρωτάνθρωπο (ο Σικελιανός κάπου αποκαλεί τον εαυτό του αρχέφηβο).

Αυτό που διακρίνει την όψιμη δημιουργία του είναι το βίωμα του κενώματος αλλά κι η πίστη στην αποκατάστασιν. Αυτό φαίνεται στην περίφημη Ιεράν Οδό, ίσως το πιο εμβληματικό του ποίημα. Η αρκούδα είναι ένα “μαρτυρικό τεράστιο σύμβολο” όλου του κόσμου, που ακόμα “δεν του πληρώθη ο φόρος της ψυχής”. Συμβολίζει τον ματωμένο διχασμό φύσης και ανθρώπου, τον βιασμό της φύσης, με γνωστικούς όρους το κένωμα. Ταυτόχρονα όμως εκφράζει και την πίστη στην αποκατάσταση της κατακερματισμένης ενότητας:

K’ η καρδιά μου, ως εβάδιζα, βογκούσε:

«Θα ’ρτει τάχα ποτέ, θε να ’ρτει η ώρα

που η ψυχή της αρκούδας και του Γύφτου,

κ’ η ψυχή μου, που Mυημένη τηνε κράζω,

θα γιορτάσουν μαζί;»

Kι ως προχωρούσα,

και βράδιαζε, ξανάνιωσα απ' την ίδια

πληγή, που η μοίρα μ’ άνοιξε, το σκότος

να μπαίνει ορμητικά μες στην καρδιά μου,

καθώς από ραγισματιάν αιφνίδια μπαίνει

το κύμα σε καράβι που ολοένα

βουλιάζει. Kι όμως τέτοια ως να διψούσε

πλημμύραν η καρδιά μου, σα βυθίστη

ως να πνίγηκε ακέρια στα σκοτάδια,

σα βυθίστηκε ακέρια στα σκοτάδια,

ένα μούρμουρο απλώθη απάνωθέ μου,

ένα μούρμουρο, κ’ έμοιαζ’ έλεε:

«Θα ’ρτει»...

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΡΘΑΛΙΤΗΣ