Διαλογική τεχνική

Του Κώστα Βούλγαρη

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΙΣ, Βάθος ουρανού, 137 χαϊκού και 35 σχέδια, εκδόσεις ΑΩ, σελ. 80

Ποιητής, εικαστικός, εκδότης του περιοδικού Νέο επίπεδο, ο Γιάννης Στεφανάκις επί χρόνια έχει μια διαρκή παρουσία στα καλλιτεχνικά δρώμενα, οργανώνοντας αφιερώματα, δράσεις και παρεμβάσεις, συνδυάζοντας την τέχνη της γραφής με τις εικαστικές τέχνες. Μινιμαλιστής σε όλες τις εκφάνσεις του, συνήθως αρκείται στη μονοχρωμία και στο ασπρόμαυρο σχέδιο, στον λιτό στίχο, όπως είναι η φόρμα του χαϊκού, στη χαμηλόφωνη σύνθεση, που προκύπτει με τρόπο παρατακτικό, οριζοντίως και όχι «κατακορύφως». Λόγος και εικόνα σε ρόλους εναλλασσόμενους:

Αίμα η λέξη:

χρωματίζει το χαρτί,

φωτιά του βάζει

Στο ανά χείρας βιβλίο έχουμε μια συνεχόμενη ροή δισέλιδων ενοτήτων, με τρία χαϊκού στην αριστερή σελίδα και ένα τέταρτο στη δεξιά, όπου και το εικαστικό σχέδιο. Εκεί, με το τέταρτο ποίημα η θεματική των τριών προηγηθέντων διαυγάζεται, αποκαλύπτεται, συνομιλεί ανοιχτά με το ομόθεμο εικαστικό θέμα. Το οποίο, με τη σειρά του, φωτίζει όλο το δισέλιδο, επανανοηματοδοτεί και τα τέσσερα χαϊκού. Αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται για περισσότερες από τριάντα φορές, δημιουργώντας έτσι την αίσθηση της συνεχούς, ατέρμονης ροής.

Αυτός ο ήλιος

ολοκόκκινος δύει:

άλλος την αυγή

Δεν πρόκειται όμως για μια διαδικασία αυτοαναφορική, για ένα διάλογο εικόνας και λόγου εν κενώ. Αυτός ο διάλογος των δύο τεχνών αποτελεί το ένα μέρος ενός επίσης συνεχούς διαλόγου με τη φύση. Ο ουρανός, τα σύννεφα, ένα δέντρο, άλλο δέντρο, ο άνεμος, ένα πουλί, το φεγγάρι, ένα ζώο, η θάλασσα, αποτελούν τα στοιχεία-στιγμές του άλλου πόλου, με τον οποίο διαρκώς συνομιλεί ο διάλογος των τεχνών. Μέσα από αυτόν τον διάλογο, και η τέχνη αποκτά μια υλική διάσταση, διαφορετικού όμως χαρακτήρα από τη φύση:

Θα γίνω δέντρο

στη σκιά του να κάτσεις

το καλοκαίρι

Η διαρκής ροή της ανθρώπινης δραστηριότητας της τέχνης, φωτιζόμενη στην απεραντοσύνη του χρόνου και του κόσμου, επιβάλλει ταπεινότητα, εκείνη που φέρει ο μινιμαλισμός, δηλαδή μια συμβατή προς τούτο αισθητική, με την οποία φιλοτεχνούνται τα ποιήματα, τα σχέδια και ο διάλογός τους:

Πόσα τα χρόνια

που πέρασαν, χαρά μου,

πόσοι άνεμοι.

Κωνσταντίνος Παρθένης, Λουόμενες, πριν το 1919, λάδι σε καμβά