Υπόγεια ιστορία

Του Τάκη Κόκορη

Τα υπόγεια του Δικαστικού Μεγάρου Τρίπολης χρησιμοποιήθηκαν ως φυλακές, τόσο στη διάρκεια της Κατοχής όσο και στον Εμφύλιο. Συγκεκριμένα, τρείς αίθουσες στη νότια πλευρά υπήρξαν φυλακές (δύο ως κρατητήρια, ανδρών και μία γυναικών) από τα τέλη του 1943 έως την απελευθέρωση, από τα Τάγματα Ασφαλείας, που είχαν ως διοικητήριο το Δικαστικό Μέγαρο. Στον Εμφύλιο χρησιμοποιήθηκαν ως χώρος κράτησης και οι έξι αίθουσες, από την αρχή έως και λίγα χρόνια μετά τη λήξη του.

Βέβαια, τα υπόγεια του Δικαστικού Μεγάρου δεν ήταν οι μοναδικές φυλακές της Τρίπολης και τις δύο περιόδους. Χρησιμοποιήθηκαν ακόμα τα Σφαγεία, οι ποινικές φυλακές, το υπόγειο στο σπίτι του Φωτάκου (ίσως για να θυμίζει τις φυλακίσεις του Κολοκοτρώνη, του οποίου υπήρξε πρώτος υπασπιστής...), το υπόγειο της οικοκυρικής σχολής, το υπόγειο του λεγόμενου Σεραγιού, τα κρατητήρια των δύο αστυνομικών τμημάτων, της ασφάλειας και το παλαιό γήπεδο του Παναρκαδικού στην οδό Καλαβρύτων. Από τις φυλακές αυτές πέρασαν αμέτρητοι κρατούμενοι απ’ όλα τα μέρη της Πελοποννήσου και μάλιστα περισσότεροι από χίλιοι οδηγήθηκαν στους «συνήθεις τόπους των εκτελέσεων», γύρω από την πόλη και στην ευρύτερη περιοχή.

Από όλους αυτούς τους χώρους σώθηκαν έως τις μέρες μας, με φροντίδα των Δικαστικών αρχών, τα υπόγεια του Δικαστικού Μεγάρου, με τους τοίχους τους γεμάτους με μηνύματα των φυλακισμένων και ζωγραφιές, μάλιστα κάποιες με ιδιαίτερη εικαστική αξία, τόσο από την Κατοχή όσο και τον Εμφύλιο, καθιστώντας τον χώρο ένα μοναδικό ιστορικό μνημείο.

Έχουν περάσει σαράντα χρόνια από το 1981, που έγινε γνωστή η ύπαρξη του μνημείου αυτού. Από τότε, παρά τις παρεμβάσεις κορυφαίων αντιστασιακών (Μ. Γλέζος, Ε. Μαχαίρας και άλλοι) του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών και τοπικών φορέων, ελάχιστα έχουν γίνει. Το πιο σημαντικό συνέβη πριν δυο χρόνια, όταν παραχωρήθηκαν από το Υπουργείο Δικαιοσύνης στο Δήμο Τρίπολης δύο αίθουσες ώστε να γίνουν επισκέψιμες.

Τώρα, με πρωτοβουλία του Παναγιώτη Βέμμου και του Κώστα Ζαχαριά, συντάχθηκε υπόμνημα προς τους αρμόδιους φορείς, το οποίο υπογράφεται από ιστορικούς, πανεπιστημιακούς, πολιτικά πρόσωπα, επιστήμονες και πολίτες της Πελοποννήσου, ώστε, εν όψει της ανακαίνισης του Δικαστικού μεγάρου από την Περιφέρεια Πελοποννήσου, όχι μόνο να μην καταστραφούν τα ιστορικά τεκμήρια του υπογείου αλλά να γίνει ειδική μελέτη για την αξιοποίησή τους.

Boyd Webb, “Pink”, 1999, εκτύπωση Cibachrome με φως, 187 x 122 x 10 εκ.