Η αυτοέκδοση

(των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων)

Νίκος Παπαδόπουλος, Χωρίς τίτλο, 2015-’16, μολύβι και μελάνι σε χαρτί, 56 Χ 76 εκ.

ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΖΗΣΗ

Σε συζήτηση που είχα πρόσφατα με φίλο καθηγητή πανεπιστημίου στο εξωτερικό, του ανέφερα ότι στην χώρα μας, μια μικρή (ευτυχώς) μειοψηφία ακαδημαϊκών δασκάλων, έχει βρει έναν πρωτότυπο τρόπο να αυξάνει το εισόδημά της, εκδίδοντας οι ίδιοι τα βιβλία τους και πουλώντας τα σε ένα «υπό ομηρία κοινό». Ο φοιτητής ουσιαστικά υποχρεούται, πολλές φορές όχι με κομψό τρόπο, να προμηθεύεται το σύγγραμμα του καθηγητή-εκδότη.

Το σύγγραμμα αυτό δεν έχει αξιολογηθεί από κανέναν, συνήθως δεν έχει γίνει κανενός τύπου διόρθωση ή επιμέλεια, ούτε έχει περάσει από οποιαδήποτε άλλη επιστημονική κρίση. Επίσης ο καθηγητής-εκδότης δεν κόβει τιμολόγια προς το Υπουργείο Παιδείας, μέχρι πρόσφατα δεν φορολογείτο καθόλου για το εισόδημα που εισέπραττε, και δεν πληρώνει καμία ασφαλιστική εισφορά. Συνήθως τα βιβλία αυτά είναι κακογραμμένες σημειώσεις που «μεταμορφώθηκαν» σε συγγράμματα, η δε διάθεσή τους στα πανεπιστήμια υποβιβάζει τόσο το σύγγραμμα ως εννοιολογική οντότητα, όσο και το ρόλο του πανεπιστημίου ως κοιτίδα γνώσης και πολιτισμού. Τα περισσότερα από αυτά τα δήθεν συγγράμματα συνήθως κοστολογούνται από το συγγραφέα σε τιμή ίση με μίας πολύτομης εγκυκλοπαίδειας. Η τιμή τους, με πλάγιους τρόπους (αραιές αράδες, μία φωτογραφία = μία σελίδα) αυξάνεται εξωφρενικά, και τη δαπάνη αυτή καλείται να πληρώσει ο σκληρά δοκιμαζόμενος φορολογούμενος.

Πάγιο αίτημα του Συλλόγου Εκδοτών Επιστημονικών Βιβλίων (ΣΕΕΒΙ) ήταν η αναθεώρηση αυτού του απαράδεκτου και διεθνώς μοναδικού φαινομένου του συγγραφέα-εκδότη- διδάσκοντα. Η συντριπτική πλειοψηφία των ελλήνων καθηγητών απέχει από τέτοιου είδους πρακτικές.

Η μόνη υπουργός που τόλμησε τη ρήξη με αυτό το φαύλο σύστημα ήταν, προς τιμήν της, η κυρία Αναγνωστοπούλου. Η οικονομία για το ελληνικό δημόσιο ανέρχεται σε πάνω από 3.000.000,00€ ετησίως και η διαφορά αυτή προκύπτει μόνο από την αναθεώρηση της τιμής του ίδιου συγγράμματος, αν το έβγαζε ένας επαγγελματίας εκδότης και αυτού όταν γίνεται αυτοέκδοση.

Πέρα από το ηθικό θέμα, θα τονίσω ότι ο αυτοεκδότης δεν έχει τα γενικά έξοδα μιας επιχείρησης, δεν απασχολεί προσωπικό και λόγω της ιδιομορφίας του συστήματος δεν αναλαμβάνει κανένα επιχειρηματικό ρίσκο. Σε μία ανοιχτή αγορά οποιοσδήποτε είναι ελεύθερος να εκδίδει μόνος του το πόνημά του. Ο θεσμός των αυτοεκδοτών σε κάποιες χώρες του εξωτερικού (indipublishers) είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος μόνο που αφορά ομάδες ανθρώπων που αναλαμβάνουν το οικονομικό ρίσκο του εγχειρήματός τους και αποσκοπούν στην έκδοση και διάδοση βιβλίων που μπορεί να κρίνονται αντιεμπορικά από μεγάλους εκδοτικούς οίκους. Δεν υπάρχει φυσικά «αιχμάλωτο» κοινό που να αγοράζει με κρατική δαπάνη βιβλία-σκουπίδια.

Ας ελπίσουμε ότι η νέα ηγεσία του υπουργείου θα συνεχίσει στο δρόμο της κάθαρσης του θλιβερού αυτού φαινομένου που πέρα όλων των άλλων  υποβιβάζει τον ακαδημαϊκό δάσκαλο σε μικροκερδοσκόπο.

Είναι περιττό να αναφέρω ότι ο φίλος καθηγητής της αλλοδαπής έβαλε τα γέλια, νομίζοντας ότι αστειεύομαι.

Ο Αλέξανδρος Παπαζήσης είναι εκδότης