Ευχέρεια, πυκνού λυρικού λόγου

 Του Κώστα Βούλγαρη

 

ΜΑΙΡΗ Γ. ΜΠΑΪΡΑΚΤΑΡΗ, Μετάφραση άνευ όρων, εκδόσεις Σαιξπηρικόν, σελ. 54

 

Διδάκτωρ γαλλικής γλώσσας και ειδικευμένη στη μεταφρασιολογία η Μαρία Μπαϊρακτάρη, από μια πρώτη άποψη θεματοποιεί το επιστημονικό και επαγγελματικό της αντικείμενο. Ναι, για αυτό μιλάει, στην πρώτη της ποιητική εμφάνιση, όμως το κάνει με έναν τρόπο σύνθετο και απολύτως δημιουργικό. Δεν αναλώνεται στην υπόμνηση των κόπων και στις ιδιαιτερότητες της μεταφραστικής πρακτικής, αλλά μας αναδεικνύει, ζωντανά και με φυσικότητα, τα συμβαίνοντα σε αυτή τη διαδικασία. Μας δίνει, πάνω απ’ όλα, την ένταση που υπάρχει και προκύπτει από αυτή τη σχέση δύο γλωσσών, δύο πολιτισμών, δύο ανθρώπων που γράφουν το ίδιο κείμενο.

Πρόσεξε/ μη σε κοιτάξω/ μη σε συλλογιστώ/ και θέλω να σε αγγίξω/ να δω τις διαστάσεις σου απόκρυφες/ τις κορυφώσεις σου γυμνές/ εσένα πιο κατακόρυφη/ και γίνεις αλχημεία («Μεταφρασιμότητας υπολογισμοί»)

Ναι, η ένταση είναι προσωποποιημένη, είναι ακραιφνώς ερωτική, με όσα συνεπάγεται μια τέτοια κατάσταση-διαδικασία. Δεν πρόκειται για εκείνη τη  θλιβερή και αφόρητα βαρετή «αγάπη για τα γράμματα», αλλά έχει πάθος και αίμα. Μόνο έτσι άλλωστε μια θεματική, η οποιαδήποτε, γίνεται ποίημα, αφήνοντας πίσω της τα απόνερα της φιλολογούσας καλλιλογίας. Και μάλιστα ποίημα υψηλής λυρικής έντασης:

Γεύση κρασί ανταπόκριση/ ολότητα αρπακτική στο στόμα/ κόκκινη σαν εξαίρεση/ προσκόλληση στο ανύπαρκτο/ μια ένταση στο σώμα/ συμβιβασμός αθώας άγνοιας/ με πείρα άγριου ζώου/ παφλασμός σε αναστροφή των σκέψεων/ στροβιλισμός εν παύσει/ υπόκριση μέλλοντος για μια στιγμή/ απώλεια φρικτή του τώρα τίποτα/ υπέρβαση σε ιερουργία/ μια δίχως τέλος εγκατάλειψη/ ακύρωση των πάντων/ σαν εισβολή στο ανένδοτο/ στην προκαταρτική μου τύψη/ εγκόσμια προστακτική/ και ανυποταγή στα χείλη/ μοιάζεις με ήχο καρπών εν πτώσει ώριμων/ συν τη δική μου θλίψη («Αντάλλαγμα»)

Δίπλα σε αυτά τα ερωτικά και απολαυστικά κρεσέντο εμφιλοχωρούν λίγα ποιήματα έμπλεα σημειολογίας, που η εγκεφαλικότητά τους και το ύφος τους είναι παράταιρα, όπως και το καταληκτήριο ποίημα. Όμως, η Μαρία Μπαϊρακτάρη έχει ήδη καταθέσει αρκετές σελίδες, όπως π.χ. εκείνες του εναρκτήριου, μακρού ποιήματος «Ο επιζών», που κατά τη γνώμη μου πρέπει να τις εμπιστευθεί ως προσωπικό της ύφος. Σε αυτό το ποίημα μας δίνει μια έξοχη, καθ’ ότι φευγαλέα στιγμή, του άλλου-ξένου στην πλατεία Ομονοίας, όπως αυτός εσωτερικεύεται, αναλύεται και μεταπλάθεται, εν τέλει «μεταφράζεται» από την οικεία-ανοίκεια ματιά μας. 

Άποψη της έκθεσης «View of Us» της Φωτεινής Παλπάνα στην Ιλεάνα Τούντα. Φωτ. Κατερίνα Τζίνα.