«Anything goes» αντί διαλόγου

Της Αλεξάνδρας Δεληγιώργη*

Η παρούσα προεκλογική περίοδος είναι κρίσιμη, καθώς τα επόμενα τέσσερα χρόνια -χρόνια καμπής- θα είναι καθοριστικά για την πορεία της οικονομίας και την τύχη της δημοκρατίας στη χώρα μας. Γι’ αυτό και πριν αναδείξει η προεκλογική εκστρατεία τον νέο πρωθυπουργό, αναδείχθηκε η ίδια ως η αποκορύφωση της ψευδολογίας, καθώς, με όπλο συκοφαντικά ψεύδη εις βάρος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η πρωθυπουργία της ΝΔ του Κ. Μητσοτάκη, επί μια τετραετία, αντέστρεφε τις προσπάθειες της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, που έβγαλε την υπερχρεωμένη χώρα από τα μνημόνια και ανέσυρε τη δεινοπαθούσα κοινωνία και δημοκρατία από την οικονομική και θεσμική καταβύθισή τους.

Καθώς το μαινόμενο θυμικό υπερισχύει της έλλογης κριτικής, όταν οι πολιτικές είναι υπόλογες, το ράβε-ξήλωνε έγινε η κατάρα της πολιτικής ιστορίας του τόπου, μόνο που, στους καιρούς μας, τα χρονικά περιθώρια για ανόρθωση και επανόρθωση ολοένα στενεύουν, έως και μηδενίζονται.

Με στείρα αποδομητική πολιτική, παρακολουθήσεις, απουσία λογοδοσίας, συστηματική λογοκρισία και ψευδολόγο ήθος, η απερχόμενη κυβέρνηση αναδείχθηκε η πλέον σκοτεινή της μεταπολίτευσης. Τώρα, με νύχια και με δόντια διεκδικεί και πάλι την εξουσία, με σκοπό την ολοκλήρωση του σχεδίου που απεργαζόταν πολύ πριν από το 2019, και το οποίο υλοποιούσε στη διάρκεια της διακυβέρνησής της, με ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων του εναπομείναντος 20% του δημοσίου και με την ολοσχερή εξαφάνιση του κοινωνικού κράτους.

Αυτά είναι γνωστά. Οι επισημάνσεις, ωστόσο, έχουν κι αυτές τη βαρύνουσα σημασία τους. Και βαρύνουσα σημασία εν προκειμένω έχει η επισήμανση των τρόπων υλοποίησης (παρακολουθήσεις, ανελευθερία των ΜΜΕ, αθέμιτες παρεμβάσεις στην δικαιοσύνη, έλεγχο των δημοσιογραφο-σκοτεινών διασυνδέσεων κ.ά.) αυτού του μοιραίου για τον τόπο προγράμματος. Τρόποι που, τους τελευταίους μήνες, βγήκαν σταδιακά στο φως ως απειλή για το πολιτικό-οικονομικό μέλλον μιας χώρας, που από την αρχή της συγκρότησης εθνικού κράτους δεν έπαψε να αγωνίζεται για δημοκρατία και αληθινή πρόοδο.

Φαίνεται πως, με αυτές τις αποκαλύψεις, ο «θεός της Ελλάδας» (προσφιλής έκφραση γηραιών συντηρητικών) θέλησε να την σώσει από το ανεπίστρεπτο κατρακύλισμά της από τον αυταρχισμό σε καθεστώς ισχύος απόφασης, με τη συνέργεια άκρως συντηρητικών και φασιστικών μορφωμάτων που καραδοκούν, και τα οποία η ίδια η κυβέρνηση, τους τρεις τελευταίους μήνες, βάσει των δημοσκοπικών δεδομένων, σταδιακά απέκλεισε από τη συμμετοχή τους στις επικείμενες εκλογές.

Έγινε έτσι φαεινότερος ηλίου ο θαυμασμός του πρωθυπουργικού επιτελείου για τον σκληρό νεοφιλελευθερισμό του «ο σώζων εαυτόν σωθείτω» για τον λαό, με τους δημοκρατικούς θεσμούς, το κοινωνικό κράτος και την προστασία του δημοσίου συμφέροντος θυσία στο βωμό της χρηματιστηριακής οικονομίας και των αστρονομικών υπερκερδών του 1% πληθυσμού, ενώ η χώρα, περιστασιακά φερόμενη, εγκαταλείπει την σταθερή πολιτική γέφυρας στην γεωπολιτική περιοχή της, αποδιαρθρώνοντας τις σχέσεις της με τις γειτονικές βαλκανικές χώρες και τον αραβικό κόσμο.

***

Με τη φράση «Anything goes» (όλα επιτρέπονται άρα τίποτα δεν ισχύει), που ο αντιθετικιστής φυσικός και επιστημολόγος Paul Fayerabend εισήγαγε στα χρόνια του ’70 -είναι αλήθεια εκ του προχείρου- μια διαλεκτική θεωρίας και πράξης, και αντιτάχθηκε στον πολιτικό σχετικισμό, λόγω της ανοχής του τελευταίου στον δογματισμό της προπαγάνδας ή στον κυνισμό της εξαπάτησης. Ο Φαγιεράμπεντ με το βιβλίο Γνώση για ελεύθερους ανθρώπους (1978) έμεινε έκτοτε γνωστός ως αναρχίζων υπερασπιστής της ελεύθερης σκέψης. Φυσικά, η σκέψη είναι ελεύθερη όταν εναντιώνεται στην απαγόρευση της αναζήτησης και κατάθεσης αληθειών, στις πλαστογραφήσεις, παραποιήσεις ή διαστρεβλώσεις τους που παρεμποδίζουν τα εγχειρήματά της να βρει λύσεις, αίροντας τα αδιέξοδα.

Το αξίωμα «όλα επιτρέπονται, εκτός της αλήθειας», βάσει του οποίου άτομα ή Εταιρείες είναι ελεύθερα να προωθούν ίδια συμφέροντα, με όποιο τρόπο κρίνουν σύμφορο, αδιαφορώντας αν θέτει σε κίνδυνο το δημόσιο συμφέρον ή την ασφάλεια των πολιτών, αποδείχθηκε, διόλου τυχαία, περίτρανο δόγμα και στην προεκλογική εκστρατεία του πρωθυπουργού και της επιτελικής του ομάδας. Το δόγμα αυτό είναι στον πυρήνα της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας, με αποτέλεσμα, η αποκάλυψη της αλήθειας να είναι και ο εφιάλτης της. Γι’ αυτό και οι κυβερνώντες, θιασώτες αυτής της ιδεολογίας, αποφεύγουν τον ζωντανό διάλογο επί των προγραμματικών θέσεων με τους κατ’ εξοχήν αντιπάλους στην εκλογική αναμέτρηση, αντικαθιστώντας τον με την διά ροπάλου απόκρυψη ή διάψευση πραγματικών στοιχείων που ο διάλογος θα έθετε επί τάπητος, εδώ και τώρα, ενώπιον του εκλογικού σώματος.

Φυσικά, η ψευδολογία δεν είναι πολιτικό φαινόμενο των καιρών μας. Στην αρχαία Αθήνα, ο Πλάτων στηλιτεύει τη δημαγωγία και σοφιστεία, τον 18ο αι., ο Jonathan Swift ειρωνεύεται αγρίως τα ψεύδη πολιτικών αντιπάλων, στις αρχές του 20ού αιώνα εθνικιστές και αντισημίτες μετατρέπουν τον Νίτσε σε «δικό τους» αντισημίτη εθνικιστή, κ.ο.κ.

Το σοβαρό πρόβλημα είναι ότι η τάση παραχάραξης έχει υπερβεί προ πολλού τα ανεκτά όρια παρεκτροπής με την ψηφιακή διάδοση των ψευδολογιών, με αποτέλεσμα τέτοιου είδους άνομες πρακτικές διεκδίκησης της εξουσίας να παραλύουν την έλλογη κρίση, σύροντας τις χώρες σε απρόβλεπτες περιπέτειες, καθώς βυθίζουν τους πολίτες στην άκρως επικίνδυνη ομίχλη της σύγχυσης.

*Η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη είναι ομότιμη καθηγήτρια φιλοσοφίας ΑΠΘ, συγγραφέας

Margaret Salmon, I You Me We Us, 2018, ταινία 16mm σε δύο οθόνες