Μνήμη Δημοσθένη Δώδου

«Τι γρήγορα που η σκοτεινή γραμμή μακραίνει/ Τι γρήγορα που τα σβηστά κεριά πληθαίνουν»

Κ. Π. Καβάφης

Τούτος ο στίχος, όπως έχω ξαναγράψει, στοιχειώνει τη ζωής μας τα τελευταία χρόνια, καθώς τα σβηστά κεριά πληθαίνουν γύρω μας. Και τι σύμπτωση, αλήθεια, κυρίως από την μεριά εκείνων που αρνήθηκαν την όποια εξαργύρωση των αντιδικτατορικών αγώνων της νιότης τους και στη συνέχεια της επιστημονικής συμβολής τους στον ακαδημαϊκό χώρο εργασίας τους, στο χρηματιστήριο της κεντρικής πολιτικής σκηνής, παραμένοντας ενεργοί αριστεροί πολίτες.

Τελευταίος στην πνιγηρή αυτή αλυσίδα ο φίλος και σύντροφος –με όλη την ουσιαστική σημασία των λέξεων– Δημοσθένης Δώδος, ο «Mπόμπος» της δικής μας μικρής ιστορίας απαρχές της μεταπολίτευσης στην Πάντειο, όπου το έφερε να ανταμώσουμε και να δεθούμε βαθιά και άδολα, τόσο σε συλλογικές όσο και σε προσωπικές διαδρομές. Βέβαια ως όνομα συμφοιτητή καταδικασμένου τον Οκτώβρη του 1969 από Έκτακτο Στρατοδικείο της Χούντας σε 25 χρόνια κάθειρξη ως μέλος της μικρής αντιστασιακής οργάνωσης Ελληνικό Δημοκρατικό Κίνημα ( ΕΔΚ ) λειτουργούσε ανάμεσά μας ως γράδο ανυπότακτης συνείδησης εκείνα τα δίσεκτα χρόνια της Δικτατορίας, στις προσπάθειες συγκρότησης πρώτων πυρήνων αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος στη Σχολή. Όπως και ονόματα άλλων συμφοιτητών που βρίσκονταν σε διαρκή εξορία, παυμένων καθηγητών και βέβαια του Δάσκαλου Σάκη Καράγιωργα, που μόλις είχαμε προλάβει να γνωρίσουμε πριν τη σύλληψή του, την οποία ακολούθησαν σειρά συλλήψεων και τελικά καταδίκης και άλλων συμφοιτητών και βοηθών και φίλων.

Τα χρόνια κύλησαν μέσα σε αγώνες, αγωνίες, ελευθεριακά οράματα, εξεγερσειακές ώρες, νέες συλλήψεις, αναγκαστικές στρατεύσεις, για να ανταμώσουμε όλες και όλοι αμέσως μετά την κατάρρευση της Χούντας στο χώρο της σχολής μας και όχι μόνο. Στις ελπιδοφόρα γεμάτες κι έντονες εκείνες ώρες, ανταμώσαμε και προσωπικά με τον Δημοσθένη. Το καυστικό του χιούμορ, το αισιόδοξο γέλιο, την χαρά της ταβέρνας, τα ξενύχτια με το ατέλειωτο κάπνισμα –ήταν μανιώδης καπνιστής άφιλτρου «Άσου»– και συζητήσεις, τις διαδικασίες αποχουντοποίησης, την σταθερότητα των ανανεωτικών αριστερών δημοκρατικών μας θέσεων που μας έφερε να ακολουθούμε τις επιλογές της Δημοκρατικής Άμυνας, με κοινό μας πρότυπο τον Σάκη Καράγιωργα, αλλά και τις πρώτες τραυματικές κομματικό-πολιτικές εμπειρίες, την ανοιχτόμυαλη κριτική του διάθεση κι αγάπη. Όπως και η αξέχαστη ξενάγησή του στην παλιά πόλη της Θεσσαλονίκης άλλη μόνιμη αγάπη του…

Όλα τούτα δεν αποτελούν αναμνήσεις παλαίμαχων συναγωνιστών, το πολύ-πολύ να θεωρηθούν ανεπίδοτο γράμμα σε φίλους άλλων χρόνων, συμπλήρωμα στα όσα γράφτηκαν για τον Δημοσθένη στην «Αυγή» και την «Εφημερίδα των Συντακτών» την μεθεπομένη του ξαφνικού του θανάτου στις 10 του μήνα. Άλλωστε οι αγώνες, δεν παύουν για όσους/όσες συνεχίζουν να παραμένουν ενεργοί αριστεροί πολίτες σε όποιο μετερίζι κι αν βρέθηκαν και με τον Δημοσθένη συνεχίσαμε στα ίδια μετερίζια και στον πολιτικό και στον πανεπιστημιακό χώρο τη δική μας ιστορία.

Τον πανεπιστημιακό χώρο που τίμησε με την ίδια ανιδιοτέλεια ζωής που τον χαρακτήριζε –σε όποια θέση κι αν βρέθηκε– ως χαρισματικός δάσκαλος, που απολαύσαμε και εμείς στην Ημερίδα για το γεγονός και τη μνήμη του Άουσβιτς την οποία διοργανώσαμε ως Τομέας Πολιτικής Κοινωνιολογίας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου τον Μάιο του 2005, όπου κατέθεσε συγκλονιστικά στοιχεία για την Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης, καρπό των μακρόχρονων συστηματικών ερευνητικών εργασιών του .

Εργασιών που αποτυπώνονται και στο συγγραφικό έργο εστιασμένο σε θέμα εκλογικής κοινωνιολογίας και μειονοτήτων που μας άφησε και παραθέτουμε: Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης στις εκλογές του ελληνικού κράτους 1915- 1936, Σαββάλας, Αθήνα 2005, Νεωτερικότητα και εκλογικά δικαιώματα, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2011, Εκλογική γεωγραφία των μειονοτήτων. Μειονοτικά κόμματα στη Νότιο Βαλκανική: Ελλάδα, Βουλγαρία, Αλβανία, Εξάντας, Αθήνα 1994. Συμμετοχή σε συλλογικά έργα: Η κοινή γνώμη στην Ελλάδα, Εξάντας Αθήνα 2000 (α΄ εκδ. 1995), Άουσβιτς. Το γεγονός και η μνήμη του, Καστανιώτης Αθήνα 2007, Η μεταμόρφωση της Θεσσαλονίκης. Η εγκατάσταση των προσφύγων στην πόλη 1920- 1940 , Πρακτικά Ημερίδας , Επίκεντρο Θεσσαλονίκη 2010, καθώς και την επιμέλεια του κλασσικού έργου του Schmidt M. Θεωρίες της Δημοκρατίας, Σαββάλας Αθήνα 2004.

Καλό κατευόδιο σύντροφε και φίλε.

Άλκης Ρήγος