Ανθρωποφύλακες

Όλοι οι γράφοντες στην ουσία στοχεύουμε σε ένα (τουλάχιστον) βιβλίο, το οποίο ελπίζουμε να είναι άξιο να ενταχθεί στον λογοτεχνικό κανόνα, και έτσι να αποτελεί υπόμνηση της όλης διαδρομής μας. Ο Περικλής Κοροβέσης ευτύχησε το βιβλίο αυτό να είναι ήδη το πρώτο του.

Έστω και αν οι Ανθρωποφύλακες είναι ένα βιβλίο υποτιμημένο από τη λογοτεχνική κριτική και τη γραμματολογία, ίσως γιατί έφταιξε η συγκυρία της Μεταπολίτευσης, με τον πληθωρισμό μαρτυριολογικών καταθέσεων, είτε της δεκαετίας του 1940 είτε της εποχής της χούντας, που συνήθως στερούντο οιασδήποτε λογοτεχνικής αρετής.

Όμως οι Ανθρωποφύλακες δεν έχουν καμιά σχέση με όλα εκείνα που μας ταλαιπώρησαν, εν ονόματι μάλιστα της «αντίστασης» και της αριστεράς. Είναι πρώτα απ’ όλα λογοτεχνία, και συγκεκριμένα εντάσσεται στο είδος του λογοτεχνικού χρονικού. Η λογοτεχνική του αξίωση είναι παρούσα, πραγματώνεται και προκύπτει ισχυρή, από την πρώτη του σελίδα. Δεν μοιάζει βέβαια με τη λογοτεχνία του «εσωτερικού χώρου», που επίσης άνθισε εκείνα τα χρόνια, ως αμυδρή, και ισχνή, επιρροή του (ήδη εκπνέοντος) γαλλικού νέου κύματος. Θεματολογικά, είναι λογοτεχνία του «εσώτατου χώρου», του βίαιου εγκλεισμού, της ακραίας εμπειρίας των βασανιστηρίων.

Το βιβλίο στέκεται ισότιμα δίπλα στο Πλατύ ποτάμι, του Γιάννη Μπεράτη, με τα δυο μαζί να μας δείχνουν ότι η λογοτεχνία που αποτυπώνει μια κρίσιμη ιστορική στιγμή είναι εφικτή, φθάνει να μην παρασιτεί απλώς πάνω στην «εποχή», όπως συνέβη με τη «λογοτεχνία της κρίσης» και όπως είναι βέβαιο πως θα συμβεί με τη «λογοτεχνία της πανδημίας».

Η διαφορά έγκειται ανάμεσα στην κοινωνική πρόθεση του συγγραφέα και στη λογοτεχνική αξίωση του κειμένου. Ένα στοίχημα που οι Ανθρωποφύλακες το κερδίζουν, και μάλιστα εξακολουθητικά μέχρι σήμερα. Και ξεχωρίζουν, ως η σημαντικότερη λογοτεχνική κατάθεση για την περίοδο της χούντας.

Γιατί σε αυτό το βιβλίο ο συγγραφέας του, παρ’ ότι μιλά με βάση την προσωπική του εμπειρία, την παραδίδει ανεπιφύλακτα στη δυνατότητα της γραφής να μιλήσει για την εποχή, για τη συνθήκη του εγκλεισμού και των βασανιστηρίων, για την ίδια την εμπειρία του.

Καλό ταξίδι, Περικλή Κοροβέση.

ΤΑΚΗΣ ΚΟΚΟΡΗΣ