Η ομίχλη των λέξεων

 Της Χρύσας Φάντη*

 

ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ,  Εξωτικά είδη, εκδόσεις Σαιξπηρικόν, σελ. 76

                             

Η Μαργαρίτα Παπαγεωργίου, στα «Εξωτικά είδη», τέταρτη κατά σειρά ποιητική συλλογή της, εμφανίζεται συγκρατημένα λυρική, αποδεικνύοντας με τρόπο ευφάνταστο ότι στο παράδοξο κρύβεται συχνά η πιο βαθιά όψη του τετριμμένου: «Ό,τι είναι γύρω μου και μέσα μου / είναι τίγρης και σπουργίτι / στο κατώφλι μου.» (Κατώφλια, σ.10)».

Από το «Χαρμάνια τροπικά», πρώτο ποίημα της συλλογής, ο στίχος: «μπροστά σου είναι όλα. Έλα να παίξουμε» (σ. 9),  φαίνεται να δηλώνει την κυρίαρχη πρόθεση της ποιήτριας να μην κρύψει τίποτα από τον αναγνώστη της, αφού η ουσία των πραγμάτων είναι από μόνη της αποκαλυπτική. Μοναδική προϋπόθεση, να μετέχει κι αυτός σε τούτη την αποκάλυψη, όπως ένα παιδί θα έπαιζε με τους βόλους του, ανακαλώντας τον στοχασμό του Ηράκλειτου: «Αιών παίς εστί, πεσσεύων. Παιδός η βασιληίη».

Στο ηρακλείτειο πνεύμα, άλλωστε, φαίνεται να κινούνται και οι στίχοι: «Όλα όμως αυτά δεν είναι δρόμοι/ βυθισμένα είναι/ συγκοινωνούντα δοχεία/ που ταλαντώνουν τα νεύρα μου» («Κατώφλια»), μέσ’ από μια σύλληψη αλλά και μια συναντίληψη που διαπερνά και τις τέσσερις ενότητες της συλλογής της (τροπικά, ξωτικά, παραδείσια και οικόσιτα), με τη δύναμη της αλληγορίας να ενισχύει και να εμπλουτίζει έναν πολύτροπο στοχασμό.

Οι αλλεπάλληλες μεταμορφώσεις, οι ζεύξεις του ήπιου με το θυελλώδες, και του ειρηνικού με το εμπόλεμο, ιδωμένα από τη μαγεία ενός ρευστού, υδάτινου κόσμου (στοιχεία τα οποία εξ αρχής καθόρισαν το ποιητικό στίγμα της Παπαγεωργίου), αναδύονται και αποδεικνύονται στον αιώνα κυρίαρχα, μεταπλάθοντας και συνδέοντας κοινωνικά προβλήματα και γεγονότα σύγχρονα, με μύθους αρχέγονους.

Στο πρώτο ποίημα της δεύτερης ενότητας (ξωτικά), ποικίλα εμπόδια σημαδεύουν την αγωνία και τη στέρηση της γυναίκας στην αναζήτηση μιας ταυτότητας: «Με δίχως γλώσσα πόσες φωνές/ με δίχως πρόσωπα πόσες κραυγές», αναγκάζοντάς την, για να αμυνθεί, να καταφύγει στη δύναμη μιας φωνής πικρά ειρωνικής, σουρεαλιστικής και παράλογης: «Το νησί στην υποτροπική ζώνη/ παραμένει ακόμα σε αποκλεισμό/ λόγω καταιγίδας καρχαριών» («Γυναίκα», σελ. 25).

Όπως και στα προηγούμενα ποιητικά έργα της, έτσι κι εδώ, ο στίχος της Παπαγεωργίου είναι οξύμωρος και συμπαντικός: «Η ομίχλη των λέξεων είναι η χειρότερη μοναξιά», («Νηκτόν», σελ. 53) − εξομολογητικός και διάχυτα ερωτικός: «Και αναρωτιέμαι τελικά/ Αν το ταξίδι είσαι εσύ που δεν υπάρχεις// Υ. Γ. Παρόλα αυτά/ Άρχισα να μαθαίνω γαελικά/ Για να σου γράφω.» («A’ GHAIDHEALTACHD», σελ. 19), όπου βέβαια, η λέξη «γαελικά», κάθε άλλο παρά τυχαία αναφέρεται στην παλιά, χαμένη Σκωτική Γαελική γλώσσα.

Η Παπαγεωργίου δεν διστάζει να παίξει με τις λέξεις, ή να επινοήσει άλλες φτιάχνοντας αιχμηρά φθογγο-φω(ο)νικά συμπλέγματα, όπως στον στίχο: «Ακραγγίζω με τα ακροδάχτυλα/ τα άκρα των κόσμων» («Ακρότητες», σελ. 63), αποκαλύπτοντας έτσι μιαν άλλη «γλώσσα» από την αναμενόμενη και μια πραγματικότητα κρυπτική, εσωτερική και πολυδιάστατη: «Και κάποτε, αντιλαμβάνεσαι ξαφνικά/ πως δεν χρειάζεται να πας μακριά/ το εξωτικό βρίσκεται ακριβώς κάτω/ απ’ τα ακροδάχτυλα των ποδιών σου […] μόνο δύο λεπτά δρόμος/ στο υπόγειο μέσα στο σπίτι σου» («Εξωτ(ο)ικό», σελ. 70).

 

*Η Χρύσα Φάντη είναι συγγραφέας

Ραλλού Παναγιώτου, Outdoor Shower Cameo Blue, 2016, χυτό αλουμίνιο, 

βαφή αυτοκινήτου Volkswagen, 88.5 x 196.5 x 100 εκ.