Ανήκουστες μουσικές

ΤΗΣ ΕΛΣΑΣ ΚΟΡΝΕΤΗ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ, Μάθημα Ωδικής, εκδόσεις Μελάνι, σελ. 75

Μια μετατόπιση ευτυχίας είναι η Τέχνη, όταν αισθάνεσαι ολοκλήρωση και πληρότητα σε έναν άλλον τόπο, έναν τόπο επινοημένο που ίσως ζει παράλληλα με την πραγματική ζωή. Μια ανιδιοτελή έρευνα συνοψίζει η ποίηση του Γιάννη Ευσταθιάδη ανάμεσα στο παιδί και τον κόσμο, μαρτυρώντας παράλληλα την ευάλωτη κατάσταση του κόσμου αυτού.

Η στοχαστική διαμόρφωση της ζωής, όπως συνοψίζεται στο «Μάθημα Ωδικής», μαθαίνει να ερμηνεύει τον κόσμο διαφορετικά. Όπως θα έκανε ένα χορωδός φάλτσος και κακόφωνος ανάμεσα σε χορωδούς καλλίφωνους, όπως θα έκανε ένας μικρός χορωδός που εγκαταλείπει το σύνολο για να τραγουδήσει διαφορετικά, για να τραγουδήσει με λέξεις.

Ο κύκλος και το τετράγωνο. Μέσα από αυτά τα δύο γεωμετρικά σχήματα ξεδιπλώνεται και αναδιπλώνεται η πολυεπίπεδη πραγματικότητα μέσα στο όνειρο ενός «μη κόσμου» «στον μη χρόνο του», μέσα από «τις ανήκουστες του μέλλοντος μουσικές». Η ατέρμονη καμπυλότητα χωρίς αρχή και τέλος  εγκολπώνεται στις τέσσερις αιχμηρές γωνίες της ύπαρξης. Το ένα σχήμα μπαίνει στο άλλο μέσα από μια μεταμόρφωση. Ο κύκλος τετραγωνίζεται, το τετράγωνο κυκλώνει τις τέσσερις γωνίες του φόβου, της αγωνίας, του βιώματος, του τραύματος σε μια ολοστρόγγυλη μητρική αγκαλιά, όπου ο άνθρωπος αισθάνεται και πάλι ασφαλής και ζεστός, περίκλειστος, υγρός και σκοτεινός μέσα στη μήτρα της ανιδιοτελούς αγάπης που τον μεταμορφώνει, τον εξαγνίζει, τον λυτρώνει μέσα από μια σχέση μεταφυσική.

Και συ Κύριε των περίβλεπτων/ θαυμάτων/ δεν προσπαθείς/ του χρόνου το ανάποδο/ ρολόι να επινοήσεις;/ Ν’ αποθηκεύω το ελάχιστο/ στην επικράτεια του μη χρόνου/ εξοικοίωσέ με/ με τον μη κόσμο/ που θα γνωρίσω.

Ένα βασικός κορμός διατρέχει κατακόρυφα την έκτη ποιητική συλλογή του Γιάννη Ευσταθιάδη. Ψυχή-μνήμη-χρόνος-μοναξιά-φόβος. Ο ποιητής εντρυφά στο μήνυμα και στο νόημα των όσων τον απασχολούν επιτυγχάνοντας ένα συνήθως δύσκολο στοίχημα: να συνδυάζει την αισθητική ποιητική αναπαράσταση του βιώματος με αισθήματα αυθεντικά που προκαλούν το ζητούμενο, δηλαδή τη συγκίνηση. Παραθέτω αυτούσιο το έξοχο ποίημα με τίτλο «Νανούρισμα»:

Θυμάσαι μάνα/ πόσο πολύ βρέφος τότε/ με νανούρισες/ με τη βραχνή φωνή σου/ μαλάματα και προικιά/ μου έταξες/ τι να τα κάνω πια/ τώρα χρειάζομαι τη βολική αγκαλιά σου/ τώρα χρειάζομαι ρούχα και διαμαντικά/ από μιαν άλλη Βενετιά/ στείλε το φάντασμά σου/ να μου τραγουδήσει άηχα/ σαν σκότους μούσα νανούρισέ με/ εξοικείωσέ με/ με τον μη κόσμο/ που θα γνωρίσω.

Όμως ποιο είναι τελικά το θέμα αναρωτιέται κανείς; Το θέμα θα είναι πάντα η οπτική του κόσμου. Να ζεις σαν να μην ανήκεις πουθενά, σαν τίποτα να μην σου ανήκει, να ζεις για μια κοινή θέα, μια κοινή απόλαυση. Κι είναι η θεώρηση αυτή που μετουσιώνεται σε λογοτεχνική ζωή, στο εφήμερο της ζωής και στην αιωνιότητα του θανάτου.

Η αναζήτηση του απόλυτου φαίνεται να απασχολεί τον ποιητή και σαν απόλυτο θα ονόμαζα την αγάπη. Μια οικουμενική χαρά όπου το κοινό και το προσωπικό πεπρωμένο συμπλέκονται, αφήνοντας την αίσθηση ότι μπορεί να είσαι ένας απλός κόμπος στο χαλί της απεραντοσύνης, όμως συμμετέχεις ενεργά στην αναπαραγωγή της.

Μπορεί στην πραγματική ζωή να μην υπάρχει η απόλυτη αγάπη, όμως η τέχνη μας λέει ότι μπορεί να υπάρξει κι αυτό είναι η μεγαλύτερη παρηγοριά.

Το μυστήριο των συναισθημάτων, το μυστήριο της ύπαρξης και η τελική αποτύπωση αυτών των συναισθημάτων γίνεται θεματικό εργαλείο στα έμπειρα χέρια του «καλλίφωνου» ποιητή με τη «ζεστή φωνή» που αποδίδει τρυφερά «νότες υψηλές», «νότες χαμηλές», πειθαρχημένες «δραματικές κορώνες» και  που πασχίζει να ενώσει δύο κόσμους ασύμβατους: την πραγματικότητα με έναν κόσμο αλλόκοσμο κι ο αγώνας να συνοψίζεται, όπως θα τον ήθελε ο ζωγράφος Λουκάς Βενετούλιας, στο «να μην επικαλύψει το σκοτάδι το φως». Επιλέγω λέξεις/ κομψές/ ασυνήθιστες/ για να ισιώσω/ το τσαλάκωμα της ψυχής/ έτσι ξεγελιέμαι και απαλύνω του χρόνου το σιδέρωμα.

«Όμως και η ζωή δεν έχει πρωτοτυπία» γράφει στο σημείωμα πριν την αυτοχειρία του ο Σεργκέι Γιεσένιν, αναφέρει στις σημειώσεις ο ποιητής και είναι μεγάλο το κατόρθωμα να βγεις αθρυμμάτιστος από το σπήλαιο της μοναξιάς της μη πρωτοτυπίας.

Εκεί όπου συναντιούνται το χθες, το σήμερα, το πάντα, βασιλεύει η μοναξιά του ανθρώπου και είναι η θεϊκή του δόξα αυτή η διάρκεια στο μέλλον. Βαθιά μέσα στις κόχες του ενδιάμεσου χρόνου φωλιάζει η αγάπη, αυτή η ρέουσα πνευματική ύλη, ό,τι κανείς πάντα αναζητεί στη ζωή ή στην τέχνη, όταν η πρώτη σιωπή εμφανίζεται παράλληλα με την πρώτη μουσική, όταν η ποίηση αναζητεί την ανθρώπινη πλευρά της απάνθρωπης ζωής, όταν ο ποιητής χρωματίζει την ταυτότητα των πραγμάτων με των λέξεων την αγνή μουσική.

Η Έλσα Κορνέτη είναι ποιήτρια