Το «μυστικό» του Κορτάσαρ

ΧΟΥΛΙΟ ΚΟΡΤΑΣΑΡ, Τα μυστικά όπλα, Εκδόσεις Απόπειρα, μετάφραση Τάσος Δενέγρης, σελ. 167

Μέμος Μακρής, χωρίς τίτλο, 1938-39, 

καφέ κιμωλία, από την έκθεση Μέμος Μακρής: 

Από την Αθήνα στο Παρίσι (1934-1950) 

στο ΜΙΕΤ (Μέγαρο Εϋνάρδου, 

Αγ. Κωνσταντίνου 20, Αθήνα).

 Μέχρι 25/2

Παρ’ ότι ως απαρχή του μεταμοντερνισμού θεωρείται το «The bas seed factor» (1960) (?) του John Barth, υπό την έννοια της κατάλυσης της σοβαρότητας ή σοβαροφάνειας τόσο του κλασσικισμού όσο και του μοντερνισμού και της υπονόμευσης των αφηγηματικών κανόνων, ο Χούλιο Κορτάσαρ ήταν ο συγγραφέας που με το “La Rayela” (1963), που αναπόφευκτα κι ανεπιτυχώς μεταφράστηκε στα Ελληνικά ως «το κουτσό», θεμελίωσε τη μεταμοντέρνα πεζογραφία και της έδωσε το βασικό της χαρακτηριστικό, που είναι η δυνατότητα του αναγνώστη να παρέμβει στο κείμενο. Τα μυστικά όπλα είναι ένα βιβλίο με τέσσερα διηγήματα του συγγραφέα και αποτελεί τριπλό καλό: πρώτον είναι ένα βιβλίο του Κορτάσαρ, δεύτερον γιατί η μετάφραση είναι του ποιητή και μεταφραστή Τάσου Δενέγρη (1934 -2009) και τρίτον γιατί περιλαμβάνει το διήγημα «Τα σάλια του διαβόλου» από το οποίο πήρε τη βασική ιδέα ο Αντονιόνι για μία από τις πιο γνωστές του ταινίες, το Blow up.

Και τα τέσσερα διηγήματα της συλλογής οδηγούν τον αναγνώστη σε ένα παιχνίδι αντικατοπτρισμών και πολλαπλής αλήθειας την οποία καλείται να ερμηνεύσει με την δική του παρέμβαση. Στα «Σάλια του διαβόλου», σε αντίθεση με την ταινία του Αντονιόνι, η αλλαγή στην φωτογραφία που έχει ληφθεί δεν είναι σίγουρο ότι είναι αντικειμενική, ούτε καν ότι έχει συμβεί. Πιο ξεκάθαρο το συγκινησιακό «Γράμματα της μαμάς», όπου όμως κι εκεί ο αναγνώστης θα πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στην ύπαρξη ή μη ύπαρξη του νεκρού, επιλογή όμως στην οποία φαίνεται να μας οδηγεί ο συγγραφέας. Στο τελευταίο διήγημα, αντιθέτως, «Τα μυστικά όπλα», ένα προκλητικά αφαιρετικό αστυνομικό διήγημα, όπου όλες οι ασήμαντες λεπτομέρειες καταγράφονται αναλυτικά και τα μόνα που δεν λέγονται είναι τα βασικά γεγονότα, ο αναγνώστης θα πρέπει να επιλέξει κάποιους από τους υπαινιγμούς, για να συνθέσει, με βάση το ξεκάθαρο τέλος, την ιστορία.

Ο Χούλιο Κορτάσαρ ήταν ένας συγγραφέας που προσπαθούσε διαρκώς για το διαφορετικό, σε αντίθεση με την πλειονότητα των σημερινών, που για εμπορικούς λόγους προσπαθούν να γίνουν όσο το δυνατόν κοινότοποι και τετριμμένοι κι ως εκ τούτου η έκδοσή του σήμερα έχει ιδιαίτερη αξία, όσον αφορά στην ιστορικότητα και τον προβληματισμό γύρω από το μέλλον της λογοτεχνίας.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ