Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

Εμμανουήλ Ζαΐρης, Ψαράδες, λάδι σε μουσαμά, 67 x 92,5 εκ.  

Η Λευκή Φρουρά, Μετάφραση από τα Ρωσικά: Ελένη Μπακοπούλου, σελ. 540, σκληρό εξώφυλλο, Εκδόσεις Ερατώ

Πρόκειται για το πρώτο μυθιστόρημα του Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ, γραμμένο το 1923-1924, και είναι ένα μυθιστόρημα κατ’ εξοχήν αυτοβιογραφικό. Σχεδόν κάθε χαρακτήρας στη Λευκή Φρουρά  έχει ως πρότυπο ανθρώπους που βρίσκονταν σε τροχιά γύρω από τη ζωή του συγγραφέα.

Η ιστορία μας αρχίζει «το μεγάλο και φοβερό Έτος του Κυρίου μας», το 1918, στην  Ουκρανία, που έχει πληγεί από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, και τυλίγεται στον ρωσικό εμφύλιο πόλεμο, μέσα σε μία απίστευτη κατάσταση βίας και χάους. Όπως η ιστορία μας εκτυλίσσεται, οι Γερμανοί αποσύρονται από την κατακτημένη Ουκρανία, και χορηγούν ένα καθεστώς αυτονομίας, στήνοντας ένα καθεστώς δικό τους, που άμεσα πρέπει να αντιμετωπίσει, τους Ουκρανούς εθνικιστές και τον κόκκινο στρατό των Μπολσεβίκων, που στο τέλος θα νικήσουν και θα μπορέσουν να επαναφέρουν την Ουκρανία στην ιστορική της θέση, ως τμήμα του ρωσικού έθνους.

Τη χρονιά αυτή ο νεαρός γιατρός Μπουλγκάκωφ επιστρέφει στο Κίεβο. Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ο συγγραφέας αφού εργάστηκε σε στρατιωτικό ιατρείο για τραυματίες, ως γιατρός στο στρατιωτικό νοσοκομείο του Κιέβου, το 1916 βρέθηκε να ασκεί το επάγγελμα του γιατρού σε κάποιο απομακρυσμένο χωριό, αφού δήλωσε ακατάλληλος για να πολεμήσει. Είναι ενάντια σε αυτή την χαοτική κατάσταση και αυτό ακριβώς το επικό χρονικό επιχειρεί να περιγράψει στο έργο του

Στο κέντρο της επικής αυτής αφήγησης βρίσκεται η οικογένεια Τουρμπίν, η οποία μόλις έχει θάψει τη μητέρα τους και μέσα από την αφήγηση της ζωής των μελών της συγκροτείται σιγά σιγά μια ολοκληρωμένη εικόνα των οικονομικών, πολιτικών, στρατιωτικών και κοινωνικών, και βασικά εμφύλιων συγκρούσεων που λαμβάνουν χώρα στην Ουκρανία του 1918.

Ο Αλεξέι, ο μεγαλύτερος γιος, είναι ένας γιατρός που ενώνει αργότερα το σύνταγμα του πυροβολικού ως ιατρικός σύμβουλος εναντίον των εθνικιστικών, ακροδεξιών στρατευμάτων του Πετλιούρα που αγωνίστηκε ανεπιτυχώς μέσα από την πρακτική των πογκρόμ, να εγκαθιδρύσει ένα καθεστώς τρόμου στην Ουκρανία. Η Γιελένα παντρεύεται έναν αξιωματικό του καθεστώτος μαριονέτα των Γερμανών που κυβερνά την Ουκρανία από την πόλη του Κιέβου. Ο Νικολάι Τουρμπίν, ο νεότερος, εντάσσεται στον Λευκό Στρατό. Αυτά είναι τα τρία μέλη της οικογένειας Τουρμπίν που συγκροτούν τον πυρήνα της μυθιστορηματικής αφήγησης της ιστορίας μας.

Γεμάτος θυμό ο  Μπουλγκάκωφ, μέσα από την αφήγησή του, δείχνει πως η επανάσταση έχει υπογράψει τη ζωή του, δείχνει τους κινδύνους της πραγματικής ζωής του Κιέβου, όπου οι άνθρωποι μπορούν να εκδιωχθούν, να ληστευθούν, ή ακόμη και να σκοτωθούν. Μετά την κατάρρευση της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, το Κίεβο γίνεται ένα καζάνι του πολέμου, τόπος φιλοξενίας συστοιχίας εξουσιών που μπερδεύουν ακόμα και τους ντόπιους: κόκκινοι, λευκοί, κομμουνιστές αντιμπολσεβίκοι, πατριώτες οπαδοί του τσαρισμού και Ουκρανοί εθνικιστές. Παγιδευμένη στον κατακλυσμό της ιστορικής στιγμής, η οικογένεια Τουρμπίν, επιτομή μιας αξιότιμης οικογένειας με ρίζες στα βιβλία και τον πολιτισμό, αποδεικνύεται εξαιρετικά ανθεκτική στην οποιαδήποτε αλλαγή.

Το βιβλίο αφήνει ένα ανοιχτό συμπέρασμα, το οποίο επιτρέπει στους αναγνώστες να εκτιμήσουν όχι τόσο την ουσία της θέσης του Μπουλγκάκωφ, αλλά την  πραγματικότητα των θεμάτων που θίγονται στο μυθιστόρημα και τις αντιφάσεις που αποκαλύφθηκαν σε αυτό. Αυτό το βιβλίο μιλάει για το διαρκές θέμα της ρωσικής ιστορίας, σχετικά με την εξέλιξη κατά τον 20ό αιώνα. Δείχνει πόσο αβοήθητοι μπορεί να είναι οι άνθρωποι όταν ρίχνονται στη δίνη του πολέμου. Αλλά τουλάχιστον, μπορούν ο ένας μαζί με τον άλλον, με ατομικές πράξεις καλοσύνης να πάρουν μέρος στην εξέλιξη της ανθρωπότητας.

(Από τον πρόλογο του βιβλίου)