Ξεδιπλώνοντας τις καθημερινές προθέσεις

ΤΗΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ ΚΑΤΣΑΔΗΜΑ

Λυδία Δαμπασίνα, Gini coefficient, 2016, Γενί Τζαμί, Θεσσαλονίκη

ΖΙΓΚΜΟΥΝΤ ΦΡΟΥΝΤ, Ψυχοπαθολογία της καθημερινής ζωής, μτφρ. Βασίλη Πατσογιάννη, εκδόσεις Πλέθρον

Διαβάζοντας το βιβλίο, δίνεται στον αναγνώστη η δυνατότητα εξοικείωσης με την αντιληπτή πραγματικότητα που τον αφορά σε συνθήκες ιδιαιτερότητας και λησμοσύνης.

Αναπτύσσοντας τους συναφείς λόγους που μάς οδηγούν στην λησμοσύνη ξένων λέξεων, κύριων ονομάτων ή/και αναμνήσεων, μέσα από παραδειγματολογικές αναφορές και επιμέρους αναλύσεις, ο Φρόυντ αποπειράται να αναμετρηθεί με την ψυχική ατομικότητα του αντιλαμβανόμενου υποκειμένου, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού του. Ως εκ τούτου, το θέμα του είναι η αποκάλυψη των ασυνείδητων προθέσεων που σχετίζονται, αναπόφευκτα, με το συμβάν της σκέψης.

Ειδικότερα, η αναδρομή στην παιδική ηλικία καλύπτει μία από τις ενότητες του βιβλίου με τρόπο που καταδεικνύεται η σημασία της μεροληπτικής λειτουργίας της μνήμης και της υπαγωγής της σε αναμνήσεις-προκαλύμματα. Αυτές οι τελευταίες συνδέονται, άλλωστε, με την ατομική κατάσταση απορίας. Αντίθετα, στην λησμοσύνη των κύριων ονομάτων μεταδοτικού χαρακτήρα, ο αντιλαμβανόμενος έχει επίγνωση της παροδικής άγνοιας και της λήθης του εν μέσω της κοινωνικής συναναστροφής.

Κατά συνέπεια, η αφήγηση, που αποκαλύπτει αυτά τα προκαλύμματα, αφουγκράζεται τον χρόνο μέσα μας και γίνεται εφαλτήριο της φαντασίας, αν δεχτούμε ότι εκεί που σταματά η μνήμη ή παγώνει για την ώρα, ξεκινά η επίδραση της φαντασίας. Και το ερώτημα, αν σκεφτόμαστε περισσότερο μέσα στην μνήμη μας ή στην φαντασία, εν προκειμένω, αποκτά νέα σημασιοδότηση και επαναθεωρείται σε σχέση με τους όρους και τα όρια της σκέψης ως διαδικασία. Η άμεση γλώσσα του Φρόυντ κινητοποιεί σκέψη και φαντασία, ώστε τα όριά τους να συγκλίνουν, όταν, λόγου χάρη, απορεί πώς το παιδί σκέφτηκε ότι η απούσα μητέρα θα μπορούσε να είναι στο κιβώτιο...

Στο πλαίσιο μελέτης και παραδειγματολογικής ανάλυσης των ενεργειών-συμπτωμάτων και των τυχαίων ενεργειών, η ψυχοπαθολογία της καθημερινής ζωής διακρίνει τη θέση και το ρόλο της από το πεδίο των προλήψεων, εντοπίζοντας μια επίφαση ομοιότητας, για να αναδείξει, στη συνέχεια, την βαθύτερη αιτιοκρατία που συνδέει την καθημερινότητα και την πραγματικότητα, προβλέποντας περισσότερες οπτικές γωνίες άντλησης συμπερασμάτων. Οπότε, μπορεί οι παραδρομές να έχουν συνδυαστικό ρόλο και να αφορούν σε ένα πεδίο της πραγματικότητας, όμως οι πλάνες αναπτύσσουν μια πιο προσωπική διαλεκτική σχέση με τον αντιλαμβανόμενο που τις βιώνει.

 Συμπερασματικά, ένα καλό βιβλίο δεν είναι αυτό που εξαντλεί το θέμα του μόνο αλλά κυρίως δίνει ερεθίσματα στον αναγνώστη να είναι παρατηρητής του εαυτού του και να αντιμετωπίζει την πραγματικότητα διαλεκτικά σε σχέση με τα γλωσσικά ολισθήματα και τις συμβολικές αλυσίδες σκέψεων. Όπως ο σκηνοθέτης θα σταθεί σε μερικές φράσεις που ανάγονται σε ιστορίες, ομοίως ο ψυχολόγος θα αναγνωρίσει την επιδέξια συνήθεια να αναζητά τα ισχυρά κίνητρα. Η λησμοσύνη των προθέσεων, οι παραλείψεις, είναι βαθιά μέσα στην ψυχική ζωή μας και αυτή η επανέκδοση έρχεται να μας το υπενθυμίσει.