Της Μαρίας Μοίρα
Ο Μιχάλης Μοδινός στα διηγήματά του ανατέμνει έναν παράξενο υπέροχο κόσμο θαυμάτων, με απρόσμενες όψεις και παράδοξες εκφάνσεις, γεμάτο αντιφάσεις και ανατροπές, αντιστίξεις και αμφισημίες. Γράφει μετά λόγου γνώσεως για μοντέλα οικονομικής εξυγίανσης, επιστημονικές υποθέσεις εργασίας για τη σωτηρία του πλανήτη από την υπερθέρμανση και για δυσοίωνες προφητείες σχετικά με την κλιματική αλλαγή που αποδεικνύονται τελικά ισχνές και ανεπιβεβαίωτες, μπροστά στο μεγαλείο της φύσης να ανασυντάσσεται και να μετασχηματίζεται. Για δυτικά κέντρα εξουσίας που με άλλοθι την αειφορία, την οικολογία και την βιωσιμότητα, εκπονούν μετααποικιακά αναπτυξιακά σχέδια, υιοθετώντας βαρύγδουπες ρητορείες και πολύπλοκες στρατηγικές, ενώ στην πραγματικότητα αυθαιρετούν αγνοώντας την ιστορία και τα πολιτισμικά κοιτάσματα των τόπων. Για πολυεθνικές επιτροπές που διενεργούν συντεταγμένα προσχηματικές αυτοψίες για να καταλήξουν σε συμβατικές και ισοπεδωτικές προτάσεις, οι οποίες ικανοποιούν όλους τους εμπλεκόμενους φορείς εξουσίας, αδιαφορώντας για τα ταυτοτικά χαρακτηριστικά των λαών και τις ανάγκες των κατοίκων. Για σχέδια μεγάλα και τρανά που δεν θα επιλύσουν όμως κανένα από τα υπάρχοντα προβλήματα, αφού ο μοναδικός στόχος όλων είναι το χρήμα. Να «δανείσουν» οι μεν και να «δανειστούν» οι δε με κάθε τίμημα. Γρήγορα, απλά και αποτελεσματικά.
Ο λόγος του συγγραφέα γλαφυρός, πειστικός και αποκαλυπτικός με ειρωνικές αιχμές και σαρκαστικές παρεκβάσεις, με ευφυείς αποστροφές και κυνικές ομολογίες, με τρυφερές παρενθέσεις και νοσταλγικές ανακλήσεις, άλλοτε περιπλανάται στο εκτυφλωτικό φως του ανοίκειου, εξωτικού και άγνωστου και άλλοτε χάνεται στα μονοπάτια του γνωστού, οικείου και αγαπημένου, καταδυόμενος στον πυρήνα των μικρών ασήμαντων πραγμάτων και στο ερμητικό σκοτάδι των ανθρώπινων πόθων και παθών. Αναμετρώντας την άγνοια και την αμετροέπεια, τις φρούδες ελπίδες και τα γήινα καθημερινά όνειρα, τους ενδόμυχους φόβους, τις αναπότρεπτες απογοητεύσεις και τις αναπόφευκτες πικρίες του βίου.
Στις μικρές και σύντομες αφηγήσεις της παρούσας συλλογής, όπως και στα μυθιστορήματά του από τα οποία αντλεί πολλές φορές θεματικά μοτίβα και ερείσματα, επιχειρεί μια συναρπαστική πλοήγηση ανάμεσα σε επινοημένα διλήμματα που αναζητούν δικαίωση για τα πένθη, τα τραύματα και τις υπαρξιακές αγωνίες που ταλανίζουν τους ήρωες. Άλλοτε συναντώντας νοερά ομοτέχνους του όπως ο Χέμινγουαιη ή ο Μπόρχες και άλλοτε μιλώντας για τον ζωοδότη έρωτα που μετεωρίζεται ανάμεσα στην έκσταση και την αποτελμάτωση, τις ρομαντικές υψιπετείς προσδοκίες και τις οδυνηρές διαψεύσεις ή για τον θάνατο, τον πιστό συνοδοιπόρο, που συμπορεύεται αόρατος, θυμίζοντας την φθαρτότητα, το πεπερασμένο του βίου και το τέλος. Για την οδύνη της απώλειας και την γλυκύτητα της συντροφικότητας. Και οι ήρωές του, άλλοτε πολύ νέοι και αθώοι να διερευνούν τα όρια του εαυτού και να μάχονται να τιθασεύσουν τις ορμές και να ελέγξουν τα εμπόδια και τις ανεπάρκειές τους και, άλλοτε μεσήλικες να μετεωρίζονται ανάμεσα στη συσσωρευμένη σοφία και τις αναπόφευκτες ματαιώσεις, είναι οι δικοί μας άνθρωποι. Είμαστε όλοι εμείς.
Είναι ιδιαίτερα συναρπαστικός και επιτελεστικός ο τρόπος που ο Μιχάλης Μοδινός αναπαριστά το ανυπέρβλητο κάλλος των φυσικών περιβαλλόντων και την μαγεία των τοπίων. Ο τρόπος που μοιράζεται τις ταξιδιωτικές του εμπειρίες, μεταδίδοντας με έναν σχεδόν σωματικό τρόπο την ιδιαιτερότητα των τόπων, είτε γράφει για τις πηγές του Γαλάζιου Νείλου και τα Ιμαλάια, είτε για την Υλίκη και την Αβάνα, την Χαλκιδική και το Χαρτούμ. Όχι απλά περιγράφοντας δια των λέξεων (αν και η ρυθμική εκφορά των εξωτικών τοπωνυμίων, των άγνωστων φυλών, των παράξενων πετρωμάτων, φυτών, ζώων και φαγητών, ευφραίνει τον νου και εξάπτει την φαντασία) αλλά μεταδίδοντας την αισθητηριακή και βιωματική πρόσληψη των ηρώων. Αποκαλύπτοντας με άφατο και άρρητο τρόπο τη σημασία της διασύνδεσης της ανθρώπινης ύπαρξης με τη μυστηριακή γοητεία του τόπου.
Ο ήλιος που ανατέλλει στον Ζάκρο ή πάνω από τους καταρράκτες Τις Ισάτ, ο άνεμος που φυσά στη Φαιστό ή στις στέπες του Σουδάν, η θάλασσα που ακύμαντη στραφταλίζει στη Μήλο ή στον κόλπο της Γουινέας, η γη που ανασαίνει βαθιά στα υψίπεδα της Αιθιοπίας ή στον Χολωμόντα, παρασύρουν τον αναγνώστη σε ένα ταξίδι στον γεωλογικό χρόνο σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης και την ίδια στιγμή σε έναν διαρκή ρεμβασμό, σε μια αναμόχλευση προσωπικών στιγμών και λησμονημένων μνημών. Αναγκάζοντάς τον, έστω και για μια μόνο στιγμή, πριν παρέλθει η ηχώ της αφήγησης, να αναμετρηθεί με το θαύμα της φύσης και να αναλογιστεί την απροσμέτρητη αλαζονεία των ανθρώπινων επιλογών.
Ο Μιχάλης Μοδινός στα διηγήματά του ανατέμνει έναν παράξενο υπέροχο κόσμο θαυμάτων, με απρόσμενες όψεις και παράδοξες εκφάνσεις, γεμάτο αντιφάσεις και ανατροπές, αντιστίξεις και αμφισημίες. Γράφει μετά λόγου γνώσεως για μοντέλα οικονομικής εξυγίανσης, επιστημονικές υποθέσεις εργασίας για τη σωτηρία του πλανήτη από την υπερθέρμανση και για δυσοίωνες προφητείες σχετικά με την κλιματική αλλαγή που αποδεικνύονται τελικά ισχνές και ανεπιβεβαίωτες, μπροστά στο μεγαλείο της φύσης να ανασυντάσσεται και να μετασχηματίζεται. Για δυτικά κέντρα εξουσίας που με άλλοθι την αειφορία, την οικολογία και την βιωσιμότητα, εκπονούν μετααποικιακά αναπτυξιακά σχέδια, υιοθετώντας βαρύγδουπες ρητορείες και πολύπλοκες στρατηγικές, ενώ στην πραγματικότητα αυθαιρετούν αγνοώντας την ιστορία και τα πολιτισμικά κοιτάσματα των τόπων. Για πολυεθνικές επιτροπές που διενεργούν συντεταγμένα προσχηματικές αυτοψίες για να καταλήξουν σε συμβατικές και ισοπεδωτικές προτάσεις, οι οποίες ικανοποιούν όλους τους εμπλεκόμενους φορείς εξουσίας, αδιαφορώντας για τα ταυτοτικά χαρακτηριστικά των λαών και τις ανάγκες των κατοίκων. Για σχέδια μεγάλα και τρανά που δεν θα επιλύσουν όμως κανένα από τα υπάρχοντα προβλήματα, αφού ο μοναδικός στόχος όλων είναι το χρήμα. Να «δανείσουν» οι μεν και να «δανειστούν» οι δε με κάθε τίμημα. Γρήγορα, απλά και αποτελεσματικά.
Ο λόγος του συγγραφέα γλαφυρός, πειστικός και αποκαλυπτικός με ειρωνικές αιχμές και σαρκαστικές παρεκβάσεις, με ευφυείς αποστροφές και κυνικές ομολογίες, με τρυφερές παρενθέσεις και νοσταλγικές ανακλήσεις, άλλοτε περιπλανάται στο εκτυφλωτικό φως του ανοίκειου, εξωτικού και άγνωστου και άλλοτε χάνεται στα μονοπάτια του γνωστού, οικείου και αγαπημένου, καταδυόμενος στον πυρήνα των μικρών ασήμαντων πραγμάτων και στο ερμητικό σκοτάδι των ανθρώπινων πόθων και παθών. Αναμετρώντας την άγνοια και την αμετροέπεια, τις φρούδες ελπίδες και τα γήινα καθημερινά όνειρα, τους ενδόμυχους φόβους, τις αναπότρεπτες απογοητεύσεις και τις αναπόφευκτες πικρίες του βίου.
Στις μικρές και σύντομες αφηγήσεις της παρούσας συλλογής, όπως και στα μυθιστορήματά του από τα οποία αντλεί πολλές φορές θεματικά μοτίβα και ερείσματα, επιχειρεί μια συναρπαστική πλοήγηση ανάμεσα σε επινοημένα διλήμματα που αναζητούν δικαίωση για τα πένθη, τα τραύματα και τις υπαρξιακές αγωνίες που ταλανίζουν τους ήρωες. Άλλοτε συναντώντας νοερά ομοτέχνους του όπως ο Χέμινγουαιη ή ο Μπόρχες και άλλοτε μιλώντας για τον ζωοδότη έρωτα που μετεωρίζεται ανάμεσα στην έκσταση και την αποτελμάτωση, τις ρομαντικές υψιπετείς προσδοκίες και τις οδυνηρές διαψεύσεις ή για τον θάνατο, τον πιστό συνοδοιπόρο, που συμπορεύεται αόρατος, θυμίζοντας την φθαρτότητα, το πεπερασμένο του βίου και το τέλος. Για την οδύνη της απώλειας και την γλυκύτητα της συντροφικότητας. Και οι ήρωές του, άλλοτε πολύ νέοι και αθώοι να διερευνούν τα όρια του εαυτού και να μάχονται να τιθασεύσουν τις ορμές και να ελέγξουν τα εμπόδια και τις ανεπάρκειές τους και, άλλοτε μεσήλικες να μετεωρίζονται ανάμεσα στη συσσωρευμένη σοφία και τις αναπόφευκτες ματαιώσεις, είναι οι δικοί μας άνθρωποι. Είμαστε όλοι εμείς.
Είναι ιδιαίτερα συναρπαστικός και επιτελεστικός ο τρόπος που ο Μιχάλης Μοδινός αναπαριστά το ανυπέρβλητο κάλλος των φυσικών περιβαλλόντων και την μαγεία των τοπίων. Ο τρόπος που μοιράζεται τις ταξιδιωτικές του εμπειρίες, μεταδίδοντας με έναν σχεδόν σωματικό τρόπο την ιδιαιτερότητα των τόπων, είτε γράφει για τις πηγές του Γαλάζιου Νείλου και τα Ιμαλάια, είτε για την Υλίκη και την Αβάνα, την Χαλκιδική και το Χαρτούμ. Όχι απλά περιγράφοντας δια των λέξεων (αν και η ρυθμική εκφορά των εξωτικών τοπωνυμίων, των άγνωστων φυλών, των παράξενων πετρωμάτων, φυτών, ζώων και φαγητών, ευφραίνει τον νου και εξάπτει την φαντασία) αλλά μεταδίδοντας την αισθητηριακή και βιωματική πρόσληψη των ηρώων. Αποκαλύπτοντας με άφατο και άρρητο τρόπο τη σημασία της διασύνδεσης της ανθρώπινης ύπαρξης με τη μυστηριακή γοητεία του τόπου.
Ο ήλιος που ανατέλλει στον Ζάκρο ή πάνω από τους καταρράκτες Τις Ισάτ, ο άνεμος που φυσά στη Φαιστό ή στις στέπες του Σουδάν, η θάλασσα που ακύμαντη στραφταλίζει στη Μήλο ή στον κόλπο της Γουινέας, η γη που ανασαίνει βαθιά στα υψίπεδα της Αιθιοπίας ή στον Χολωμόντα, παρασύρουν τον αναγνώστη σε ένα ταξίδι στον γεωλογικό χρόνο σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης και την ίδια στιγμή σε έναν διαρκή ρεμβασμό, σε μια αναμόχλευση προσωπικών στιγμών και λησμονημένων μνημών. Αναγκάζοντάς τον, έστω και για μια μόνο στιγμή, πριν παρέλθει η ηχώ της αφήγησης, να αναμετρηθεί με το θαύμα της φύσης και να αναλογιστεί την απροσμέτρητη αλαζονεία των ανθρώπινων επιλογών.
 |
| Χειρόγραφος
ναυτικός χάρτης (πορτολάνος), Μασσαλία, 17ος αι., μελάνι και αυγοτέμπερα σε περγαμηνή, Μουσείο Μπενάκη |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου